сакрамента́льны, -ая, -ае (кніжн.)

1. Звязаны з рэлігійным абрадам, рытуальны.

Сакраментальныя словы (таксама перан.: якія гучаць, як заклінанні).

2. перан. Які замацаваўся ў традыцыі, стаў звычайным.

|| наз. сакрамента́льнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адзеравяне́лы, -ая, -ае.

1. Які стаў цвёрдым, як дрэва, неадчувальным.

Адзеравянелыя ад холаду рукі.

2. перан. Анямелы, здранцвелы, нерухомы, застылы.

А. твар.

3. перан. Безуважны, абыякавы.

|| наз. адзеравяне́ласць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

це́мра, -ы, ж.

1. Адсутнасць святла, густы змрок, цемната.

Начная ц.

2. перан. Культурная адсталасць; невуцтва.

3. перан. Увасабленне зла, пакут, цемрашальства.

Перамога святла над цемрай.

|| прым. це́мраны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

перазво́н, -у, м.

Гукі некалькіх званоў, званочкаў.

Сталёвы п. кос (перан.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мёртванаро́джаны, -ая, -ае.

Які нарадзіўся мёртвым.

Мёртванароджанае дзіця.

М. праект (перан.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

праглыну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні; -ну́ты; зак., каго-што.

Глытаючы, прапусціць праз глотку ў стрававод.

П. кавалак. 3 мёдам і цвік праглынеш (прыказка). П. пілюлю (перан.: моўчкі перанесці абразу). П. язык (перан.: замаўчаць, перастаць гаварыць; разм.). П. кнігу (перан.: хутка прачытаць; разм.).

|| незак. праглына́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Тылю́к ‘цяля’, перан. ‘малое дзіця’ (драг., Сл. ПЗБ). Заходнепалескі словаўтваральны варыянт з суф. ‑юк ад тыля́ ‘цяля’ (кам., Сл. ПЗБ). Да цяля, цялё (гл.), параўн. телу́х ‘падзыўное слова для маладой каровы’ (Растарг.), цялю́х‑цялю́х ‘тс’ (Мова Сен.), ст.-бел. теля, целя ‘цяля’, телецъ ‘бык’ (ГСБМ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

насмакта́цца, -макчу́ся, -мо́кчашся, -мо́кчацца; -макчы́ся; зак.

1. Смокчучы, напіцца чаго-н., уволю пасмактаць.

Н. соку.

2. перан. Уволю накурыцца (разм.).

3. перан. Напіцца п’яным (разм., груб.).

|| незак. насмо́ктвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ма́слены, -ая, -ае.

1. гл. масла.

2. Які працуе на масле.

М. абагравальнік.

3. Намазаны, насычаны маслам.

М. блін.

4. перан. Ліслівы, падлізлівы.

Масленыя словы.

5. перан. Юрлівы (пра вочы, позірк).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

надры́ў, -ры́ву, м.

1. гл. надарваць.

2. Надарванае месца.

Вяроўка з надрывам.

3. перан. Празмернае фізічнае напружанне.

З надрывам працуе рухавік.

4. перан. Узбуджанасць, хваравітасць у праяўленні пачуццяў.

Гаварыць з надрывам.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)