Ліствя́ніцца пакрывацца лісцем’ (навагр., Сцяшк. Сл.) утворана з выразу рабіцца лісцвяным. Параўн. лісцвя́нік (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Заліва́цца ’тлусцець’ (Мат. Гом.), ’спяваць з пералівамі’ (ТСБМ). Рус. залива́ться ў розных знач., у тым ліку ’спяваць пералівіста’, укр. залива́тися ’пакрывацца вадкасцю’, ’смяяцца’, ’захлынацца’. Перан. ад залівацца ’пакрывацца вадкасцю’, ’напаўняцца вадкасцю’ (гл. заліць 3, ліць), для спеваў ’выдаваць гукі быццам бы такія, што пераліваюцца, як вадкасць’, для ’тлусцець’, ’набірацца тлушчу’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зеленя́ мн., с.-х. рунь, род. ру́ні ж.; (всходы) усхо́ды, -даў;
покрыва́ться зеленя́ми руне́ць, пакрыва́цца ўсхо́дамі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Каржаце́ць ’станавіцца сухім, цвёрдым, пакрывацца «каржом» — сухой коркай’ (Янк. 111). Само тлумачэнне указвае на сувязь з корж (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
покрыва́ться
1. (закрывать себя чем-л.) накрыва́цца;
покрыва́ться одея́лом накрыва́цца ко́ўдрай;
2. (усеиваться, заполняться по поверхности) пакрыва́цца; (обволакиваться) абклада́цца;
щёки покрыва́ются румя́нцем шчо́кі пакрыва́юцца румя́нцам;
не́бо покрыва́ется ту́чами не́ба пакрыва́ецца (абклада́ецца) хма́рамі;
3. перен. (иметь соответствие с чем-л.) пакрыва́цца;
4. страд. накрыва́цца; засціла́цца; кры́цца; пакрыва́цца; абіва́цца, абабіва́цца; паця́гвацца; абклада́цца, абкла́двацца; аху́твацца, аго́ртвацца; заглуша́цца; апла́чвацца; бі́цца; см. покрыва́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ашкарупе́ць ’пакрыцца скарынкай, шкурай’ (Янк. III), ошкору́піць ’абадраць кару’ (столін., Цыхун, вусн. паведамл.). Гл. шкарупець ’засыхаць, пакрывацца шкарлупінай’, шкарупа ’кара’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
палымне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.
1. Ярка гарэць, палаць; знішчацца ў агні.
Хаты палымнелі ў агні.
2. Набываць колер полымя; вылучацца колерам полымя, яркай чырвонай афарбоўкай.
На ўсходзе палымнела зара.
Палымнее чырвоная рабіна (перан.).
3. Пакрывацца румянцам.
Палымнее твар.
4. перан. Быць ахопленым якім-н. моцным пачуццём.
П. сэрцам.
Палымнее агонь помсты.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мо́ршчыцца, -чуся, -чышся, -чыцца; незак.
1. Збірацца ў маршчыны (пра скуру, часткі твару і пад.).
2. Моршчыць твар (ад болю, незадаволенасці і пад.).
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Пакрывацца маршчынамі, складкамі (пра адзежу, рэчы).
|| зак. намо́ршчыцца, -чуся, -чышся, -чыцца, памо́ршчыцца, -чуся, -чышся, -чыцца і змо́ршчыцца, -чуся, -чышся, -чыцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пле́снець, ‑ее; незак.
Пакрывацца плесняй (у 1 знач.). І толькі дзе-нідзе ў брадах ды ў глухіх, багністых выгарах вада гніла, плеснела праз усё лета, на радасць, між іншым, жабам і шматлікаму гарластаму балотнаму птаству... Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паце́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
1. Пакрывацца потам. Шаройка моцна пацеў і раз-поразу выціраў твар вялікай бруднай хусткай. Шамякін. Кастусь параіў .. [Алесю]: — Скінь ватоўку, менш будзеш пацець. Ваданосаў. // перан.; над чым і без дап. Разм. Затрачваць на што‑н. многа працы, намаганняў; працаваць над чым‑н. доўга, упарта. Цэлы дзень пацеў Янка над сваім сплавам. Дамашэвіч. На плошчы, быццам пнёў у лесе, статуй. Пацелі скульптары не годы, а вякі. Прануза.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пакрывацца вільготным налётам. Сцяна пацее ад вільгаці. □ Пасля дажджу пацела, Дымілася зямля. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)