Се́начы, сёначы ‘ў гэтую ноч’ (рагач., Сл. ПЗБ), параўн. балг. снощи, серб.-харв. си̏ноћ, славен. snọ́ći. Да прасл. *si noktʼi, спалучэння ўказальнага займенніка *si ж. р. (гл. сей) і *noktʼь Р. скл. ад *noktʼь, гл. ноч (Трубачоў, Проспект, 79). Параўн. утварэнне з адваротным парадкам элементаў *noktʼьsi > стараж.-рус. ночесь ‘сёння ноччу’ (ЭССЯ, 25, 183–184).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
панасыпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.
1. што і чаго. Насыпаць чаго-н. у многіх месцах, усюды ці ў вялікай колькасці.
П. курганы.
За ноч панасыпала (безас.) снегу.
2. што. Сыплючы, напоўніць усё, многае.
П. збожжа ў мяхі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
воробьи́ный вераб’і́ны;
◊
воробьи́ная ночь вераб’і́ная ноч;
коро́че воробьи́ного но́са караце́йшы за вераб’і́ную дзю́бку.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
усяно́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які прадаўжаецца, працягваецца ўсю ноч. Гэта было ўсяночнае вандраванне. Яны ўдвух [Мішурын і Вялічка] усю ноч блыталіся па цёмных закутках, абы не натрапіць на нямецкія вочы. Чорны.
2. у знач. наз. усяно́чная, ‑ай, ж. Царкоўная служба перад вялікаднем у праваслаўных хрысціян, якая працягваецца ўсю ноч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насу́нуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -нься; зак.
1. Рухаючыся, наблізіцца да каго-, чаго-н.
Хмара насунулася.
2. перан. Надысці, наблізіцца (пра час, падзеі і пад.).
Ноч насунулася.
3. Ссунуўшыся, закрыць сабой што-н.
Хустка насунулася на лоб.
|| незак. насо́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дрэнь, -і, ж. (разм.).
1. зб. Розныя непрыгодныя рэчы, хлам.
Поўныя кішэні ўсякай дрэні.
2. Што-н. нядобрае, непрыемнае.
Усю ноч нейкая д. снілася.
3. у знач. вык. Пра каго-, што-н. кепскае, нікчэмнае.
Надвор’е — д.
Токар з яго — д.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аддзяжу́рыць, -ру, -рыш, -рыць; зак.
1. Закончыць дзяжурства.
2. што. Правесці на дзяжурстве некаторы час.
А. ноч.
3. перан. Прабыць некаторы час на цяжкай нецікавай працы, службе.
А. па размеркаванні ў райцэнтры.
|| незак. аддзяжу́рваць, -аю, -аеш, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Сяге́начы (сеге́ночы) ’гэтай ночу, у гэту ноч’ (Нас., Сержп. Грам.), се́начы, сёначы ’тс’ (рагач., Сл. ПЗБ). Карскі (2–3, 74) форму са слоўніка Насовіча тлумачыць як сее ночи; тады да сей і ноч у Р. скл. адз. л., магчыма, з далейшым сцягваннем у сёначы, сеначы (апошняе, відаць, да прасл. *si nokti), гл.; параўн. больш празрыстае сяе́начы ’тс’, гл. Параўн. таксама сёлета, сёння.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сяе́начы ’гэтай ноччу’ (Бяльк., Ян.), сее́начы ’сёння ўночы’ (Пятк. 2). Сцягненая форма, параўн. сяй ночы а паўночы (Бяс., Ласт.), гл. сей, ноч.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бу́хаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
1. Утвараць глухі адрывісты гук.
Усю ноч бухаюць гарматы.
2. З сілай стукаць, удараць, падаць.
Б. у дзверы.
Б. аб зямлю.
|| зак. і аднакр. бу́хнуць, -ну, -неш, -не; -ні.
|| звар. бу́хацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. бу́ханне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)