сангі́на, ‑ы, ж.
1. Мяккі чырвона-карычневы мінеральны карандаш, які ўжываецца ў мастацтве. Партрэт напісаны сангінай. □ Улюбёныя графічныя матэрыялы Сергіевіча — аловак, сангіна. Шматаў.
2. Малюнак, выкананы такім карандашом.
[Фр. sanguine.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэалі́зм, -у, м.
1. Кірунак у мастацтве, які ставіць мэтай праўдзівае адлюстраванне рэчаіснасці ў яе тыповых рысах.
Крытычны р.
Р.
Якуба Коласа.
2. Яснае і цвярозае разуменне рэчаіснасці пры ажыццяўленні чаго-н.
Палітычны р.
|| прым. рэалісты́чны, -ая, -ае.
Рэалістычнае мастацтва.
Р. кірунак у літаратуры.
Р. погляд на жыццё.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
урбані́зм, ‑у, м.
1. У мастацтве і літаратуры — напрамак, якому ўласцівы наказ, усхваленне жыцця вялікіх гарадоў.
2. У архітэктуры — напрамак, для якога характэрна стварэнне буйных гарадоў з вялікімі будынкамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
меа́ндр, ‑а і ‑у, м.
Спец.
1. ‑а. Звіліна, лука ў цячэнні ракі, характэрная для раўнінных рэк.
2. ‑у. У мастацтве — геаметрычны арнамент, узор у выглядзе выгнутых ліній або палос.
[Ад назвы звілістай ракі Меандр у Малой Азіі.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кала́ж, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. У выяўленчым мастацтве: наклейванне на якую-н. аснову матэрыялаў рознай фактуры і колеру; сам твор, выкананы такім чынам.
2. Прыём эклектычнага спалучэння разнародных элементаў (па форме, змесце, якасці і пад.), а таксама выраб, створаны з выкарыстаннем такога прыёму.
|| прым. кала́жны, -ая, -ае.
К. стыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
невытлумача́льны, ‑ая, ‑ае.
Кніжн. Які не паддаецца тлумачэнню, вытлумачэнню; незразумелы. Невытлумачальны факт. Невытлумачальнае пачуццё. □ З .. пункту погляду [буржуазных эстэтаў] індывідуальнасць — сама сабе мера і закон, яна ўсё тлумачыць у мастацтве, сама ж невытлумачальная. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
імпрэсіяні́зм, ‑у, м.
Плынь у буржуазным мастацтве другой палавіны 19 — пачатку 20 стст., якая імкнулася да перадачы суб’ектыўных адчуванняў мастака, мімалётных уражанняў і настрояў, узятых без сувязі з рэчаіснасцю, з грамадскім жыццём.
[Фр. impressionisme.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нацюрмо́рт, ‑а, М ‑рце, м.
У выяўленчым мастацтве — малюнак або карціна, на якіх паказаны неадушаўлёныя прадметы ў пэўных суадносінах (кветкі, садавіна, дзічына і пад.). Сцены майстэрні былі скрозь увешаны карцінамі — пейзажамі, нацюрмортамі. Машара.
[Фр. nature morte — мёртвая прырода.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
каскадзёр, ‑а, м.
1. У цыркавым мастацтве — выканаўца нумара, які звычайна мае характар пантамімічнай сцэнкі і заснаваны на камічных акрабатычных падзеннях (каскадах).
2. Асоба, якая выконвае ў кінафільмах складаныя або небяспечныя для жыцця трукі.
[Фр. cascadeur.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абстракцыяні́зм, ‑у, м.
Кніжн. Фармалістычны кірунак у выяўленчым мастацтве 20 ст. многіх капіталістычных краін як сведчанне крызісу буржуазнай культуры, якому ўласцівыя адрыў ад рэальнага жыцця і захапленне бяссэнсавым нагрувашчваннем у карцінах рознакаляровых плям, мазкоў, ліній.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)