Трэ́шчы ‘прыгаршчы’: узяла мукі трэшчы (лід., Сл. ПЗБ). Няясна; мажліва, наватвор ад трэ́шчыць ‘пляскаць (у далоні)’, г. зн. столькі, колькі можна ўзяць у далоні.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ко́лька, ‑і, ДМ ‑льцы, ж.
Разм. Тое, што і колікі. [Леснічыха:] Я зелляў шмат маю і ўсім памагаю ад кашлю і колькі, ад усялякай колькі... Козел.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бло́ціць ’травіць пасевы, сенажаці’ (Янк. Мат.). Здаецца, запазычанне з польск. błocić ’пэцкаць’ (ад błoto ’балота, багна’). Параўн. кантэкст: «Ня столькі зье́лі тае канюшы́ны, ко́лькі збло́цілі».
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
За́досць ’задавальненне (за абразу і г. д.)’ (Нас.). З польск. дыял., а таксама ў фразеалагізмах zadość ’столькі, колькі дрэва для задавальнення’. Параўн. укр. задо́сить ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сашмаргну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -шмо́ргнуты; зак., што.
1. Шмаргнуўшы, сарваць што-н. або абарваць з паверхні.
С. колькі каласоў ячменю.
2. Шмаргануўшы, злучыць, сцягнуць што-н.
С. замок у куртцы.
С. матузамі капшук.
|| незак. сашмо́ргваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
папапро́шваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што і чаго.
Разм. Тое, што і папапрасіць. — Колькі я папапрошвала цябе, колькі папагрожвала, а ты і вухам не вяла. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ма́лаве́ле, малове́ля ’крыху, трошкі’, ігн. ’няцяжка’ (Сцяшк., Сл. Брэс., Сцяшк. Сл., Сцяц., Сл. ПЗБ). З польск. małowiele, małowiela, якія з malo‑nie wiele ’трохі, колькі-небудзь’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бо́жухна, м.
Разм. Ужываецца як форма звароту да бога.
•••
Божухна; а божухна! (у знач. выкл.) — выказвае здзіўленне, радасць, абурэнне і пад. Колькі свечак, колькі лямпаў, а божухна! Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
назо́ўнік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. У граматыцы: часціна мовы, якая абазначае прадмет або апрадмечанае паняцце, мае катэгорыю роду і змяняецца па склонах і ліках.
2. У матэматыцы: лік у простых дробах, які паказвае, на колькі частак падзелена адзінка.
|| прым. назо́ўнікавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
даво́лі, прысл.
1. (у спалучэнні з прым. або прысл.). У значнай ступені, у вялікай колькасці.
Прыйшлося дабірацца д. доўга.
2. безас., у знач. вык. Дастаткова, колькі трэба.
Дома ўсяго д.
3. безас. з інф. або з Р. Хопіць, досыць, пара спыніць.
Д. слоў, справа патрэбна!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)