Прапанава́ць ’заявіць аб жаданні, гатоўнасці дапамагчы’, ’выказаць, унесці прапанову, параіць’, ’даручыць выканаць’ (ТСБМ, Гарэц.). З польск. proponować ’тс’ (Кюнэ, Poln., 89). Польск. з лац. proponere ’тс’ < pro‑ ’перад’ і ponere ’класці’ (Голуб-Ліер, 397).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ По́ціць ’утвараць’: пчолы воск адцяць, выдзяляюць з цела (ваўк., Сл. ПЗБ). Утворана ад пот (гл.) на базе народных уяўленняў пра ўтварэнне мёду. Менш верагодна з літ. paitsiі ’класці яйцы’ (Грынавяцкене і інш., Междунар. конф. балтистов, 148).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
По́клад ’яйка або прадмет падобны на яго, які кладуць там, дзе хочуць, каб несліся куры’ (ТСБМ, ТС, Касп.), подклад ’яйка, якое падкладваюць пад курыцу’ (Мік.). Ад *po‑klad‑ti > *po‑klasti, po‑kladǫ < *klasti, kladǫ. Да класці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ікра́ ж., в разн. знач. икра́;
кла́сці ікру́ — мета́ть икру́;
ке́тавая і. — ке́товая икра́;
баклажа́нная і. — баклажа́нная икра́;
зярні́стая і. — зерни́стая икра́;
па́юсная і. — па́юсная икра́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Марынава́ць ’кансерваваць, гатаваць харчовыя прадукты ў марынадзе’, (перан.) ’знарок прытрымліваць у адным стане, званні’ (ТСБМ). З рус. мариновать ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 79–80), якое з франц. mariner або з ням. marinieren < лац. marināre ’класці ў салёную ваду’ (Фасмер, 2, 573).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
памяло́, ‑а, н.
Венік з яловых, сасновых, бярозавых галінак, надзеты на палку, для вымятання або абмятання чаго‑н. Аўгінка вымятала памялом печ. Старанна згарнуўшы вуголле ў прыпечак, пачала класці дровы. Асіпенка. — Што ж, ідзі з дзядулем, — сказала маці сыну. — Праўда, нарві трусам кош травы. Яшчэ і сасновых лапак на памяло каламі, заўтра хлеб буду пячы. Рылько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патрашы́ць, ‑трашу, ‑трошыш, ‑трошыць; незак., каго-што.
1. Вымаць вантробы. Патрашыць курыцу. □ [Дзядзька:] — Будзеш патрашыць рыбу і класці ў крапіву... Місько. [Матросы-рыбакі] рыхтавалі на зіму дробную камбалу пад піва: патрашылі, трохі салілі і развешвалі вяліцца на снасцях. Караткевіч.
2. перан. Разм. Даставаць, выцягваць усё тое, што знаходзіцца ў чым‑н. Тры немцы патрашылі ранцы і рэчавыя мяшкі палонных. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыкла́сці, прыклада́ць, прыкла́дваць ’пакласці, прыціснуць; дадаць, далучыць; прыдумаць, дадаць ад сябе’ (ТСБМ; ваўк., Сл. ПЗБ; Ял., ТС), з іншай семантыкай — прыкла́дваць ’распальваць, раскладаць агонь’, прыкла́даваць цяпло ’раскладаць агонь’ (Сл. ПЗБ), ст.-бел. прикладывати ’даваць частку чаго-небудзь’ (Ст.-бел. лексікон). Да кла́сці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дзець ’дзець’. Звязана з прасл. *děti ’рабіць, дзець, пакласці і г. д.’ (шмат розных значэнняў; агляд гл. у Трубачова, Эт. сл., 4, 229–230). Прасл. *dě(ja)ti < і.-е. *dhe ’ставіць, класці, рабіць’. Гл. Трубачоў, там жа; Фасмер, 1, 509; Бернекер, 1, 193.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
па́ліца, ‑ы, ж.
Цяжкая дубіна з патоўшчаным канцом, якая ў старажытныя часы служыла зброяй.
палі́ца, ‑ы, ж.
1. Дошка або некалькі дошак, прымацаваных да сцяны або ўнутры шафы для размяшчэння кніг, пасуды і пад. Над сталом у акуратнай, зашклёнай раме вісеў вялікі партрэт Шота Руставелі, на паліцы ляжалі стопкі кніг, па выгляду многа ўжо чытаных. Самуйлёнак. На паліцах крамы — шапкі, кірзавыя боты, скрынкі цукерак, пернікаў. Ракітны. // Разм. Верхняя лаўка для ляжання або для багажу ў чыгуначным вагоне. Дзяцей набілася поўнае купэ. А некалькі хлапчукоў умудрыліся залезці нават на багажныя паліцы. Хомчанка. У самым канцы.. [Балашоў] знайшоў незанятую верхнюю паліцу, ускінуў на яе маленькі фанерны чамаданчык і пачаў умошчвацца на начлег. Грахоўскі.
2. Спец. Частка плуга, якая аддзяляе і пераварочвае падрэзаны лемяшом пласт зямлі; адвал. // Прыстасаванне ў некаторых сельскагаспадарчых машынах.
•••
Класці зубы на паліцу гл. класці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)