сідэры́т, ‑у, М ‑рыце, м.

Мінерал, карбанат жалеза; жалезны шпат.

[Ад грэч. sidēros — жалеза.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

склёпшчык, ‑а, м.

Рабочы, які займаецца склёпкай. Склёпшчык лістоў жалеза.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

іржа́ і (пасля галосных) ржа, -ы, ж.

1. Чырвона-буры налёт на паверхні жалеза, што ўтвараецца ў выніку акіслення яго ў паветры і ў вадзе.

І. на ланцугу.

2. Прымесь вокіслаў жалеза ў балотнай вадзе, якая надае ёй буры колер і спецыфічны прысмак.

3. Жоўта-аранжавыя плямы на паверхні раслін, якія з’яўляюцца ў тых месцах, дзе развіваюцца споры паразітных грыбкоў.

Хлебная р.

4. перан. Тое, што шкодна дзейнічае на каго-, што-н.

І. на душы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сталь, -і, ж.

Цвёрды коўкі метал серабрыста-шэрага колеру, які з’яўляецца сплавам жалеза з вугляродам і іншымі дабаўкамі.

○

Нержавеючая сталь — сталь, устойлівая супраць карозіі.

|| прым. стальны́, -а́я, -о́е і сталёвы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сыра...¹ Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:

1) сыры, у сырым выглядзе, напр.: сыравялены, сыравэнджаны;

2) які падвяргаўся толькі першаснай апрацоўцы, напр. сырадутны (старажытны спосаб вырабу жалеза непасрэдна з руды; спец.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

жалезаплаві́льны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да плаўкі жалеза. Жалезаплавільная печ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

во́кісны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які ўзнік у выніку акіслення. Вокіснае жалеза.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фехра́ль, ‑ю, м.

Спец. Гарачатрывалы сплаў з жалеза, хрому і алюмінію.

[Ад лац. Fe(rrum) — жалеза, Chr(omium) — хром і Al(uminium) — алюміній.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хларо́з, ‑у, м.

1. Адна з форм малакроўя, якая характарызуецца недахопам жалеза ў арганізме; бледная немач. Лячэнне хларозу.

2. Хвароба раслін, пры якой лісце жаўцее і бялее, пераважна з-за недахопу ў глебе жалеза.

[Лац. chlorosis ад грэч. chlōros — зялёны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кова́ть несов. кава́ць;

◊

куй желе́зо, пока́ горячо́ посл. куй жале́за, паку́ль гара́чае;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)