по́рах, -ху м., прям., перен. по́рох;
○ бязды́мны п. — безды́мный по́рох;
◊ п. дарэ́мна тра́ціць — по́рох да́ром тра́тить;
не хапа́е ~ху — не хвата́ет по́роху;
~ху не вы́думае — по́роха (по́роху) не вы́думает (не изобретёт);
паню́хаць ~ху — поню́хать по́роху;
не ню́хаць ~ху — не ню́хать по́роху;
па́хне ~хам — па́хнет по́рохом;
трыма́ць п. сухі́м — держа́ть по́рох сухи́м;
ёсць яшчэ́ п. у парахаўні́цах — есть ещё по́рох в пороховни́цах
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ве́тер ве́цер, род. ве́тру м., мн. вятры́, -ро́ў;
◊
ищи́ ве́тра в по́ле шука́й ве́тру ў по́лі;
у него́ ве́тер в голове́ у яго́ ве́цер у галаве́;
броса́ть слова́ на ве́тер кі́даць сло́вы на ве́цер;
держа́ть нос по́ ветру трыма́ць нос па ве́тры;
ве́тром подби́тый ве́трам падшы́ты;
говори́ть (болта́ть) на ве́тер гавары́ць (пле́сці) на ўзвей ве́цер;
куда́ ве́тер ду́ет куды́ ве́цер дзьме.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ра́да ж.
1. см. пара́да;
2. (совместное обсуждение) сове́т м., совеща́ние ср.;
◊ ра́ды няма́: — а) сил нет; сла́ду нет; б) вы́хода нет;
ра́ды не даць: — а) не упра́виться, не сла́дить (с кем, чем); б) ума́ не приложи́ть;
ні да ра́ды ні да зва́ды — ни ры́ба ни мя́со; ни то ни сё;
ра́ду ра́дзіць — ду́му ду́мать, сове́т держа́ть;
дай ты ра́ды — вводн. сл. скажи́ на ми́лость
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сакрэ́т I, -ту м., в разн. знач. секре́т;
трыма́ць у ~рэ́це — держа́ть в секре́те;
с. вынахо́дніка — секре́т изобрета́теля;
с. по́спеху — секре́т успе́ха;
замо́к з ~там — замо́к с секре́том;
назна́чыць салда́та ў с. — воен. назна́чить солда́та в секре́т;
◊ с. палішыне́ля — секре́т полишине́ля;
не рабі́ць ~ту — (з чаго) не де́лать секре́та (из чего)
сакрэ́т II, -ту м., физиол. (вещество) секре́т;
с. шчытападо́бнай зало́зы — секре́т щитови́дной железы́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
це́ла ср., в разн. знач. те́ло;
цвёрдае ц. — твёрдое те́ло;
геаметры́чнае ц. — геометри́ческое те́ло;
ча́сткі ц. — ча́сти те́ла;
ц. самалёта — те́ло самолёта;
○ іншаро́днае ц. — иноро́дное те́ло;
◊ трыма́ць у чо́рным ~ле — держа́ть в чёрном те́ле;
душо́й і ~лам — душо́й и те́лом;
(быць) у ~ле — (быть) в те́ле;
спа́сці з ц. — исхуда́ть;
свяці́ць го́лым ~лам — ходи́ть в лохмо́тьях;
свая́ кашу́ля бліжэ́й да ц. — погов. своя́ руба́шка бли́же к те́лу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
те́ло в разн. знач. це́ла, -ла ср., мн. це́лы, -лаў;
ча́сти те́ло ча́сткі це́ла;
твёрдое те́ло цвёрдае це́ла;
геометри́ческое те́ло геаметры́чнае це́ла;
дрожа́ть всем те́лом дрыжа́ць усі́м це́лам;
иноро́дное те́ло іншаро́днае це́ла;
держа́ть в чёрном те́ле трыма́ць у чо́рным це́ле;
быть пре́данным душо́й и те́лом кому́-л. быць адда́ным душо́й і це́лам каму́-не́будзь;
(быть) в те́ле (быць) у це́ле;
спасть с те́ла схудне́ць;
войти́ в те́ло папаўне́ць, патаўсце́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
подчине́ние ср.
1. (действие) пакарэ́нне, -ння ср.; падпара́дкаванне, -ння ср.; паднача́ленне, -ння ср.; неоконч. паднача́льванне, -ння ср.; см. подчини́ть, подчиня́ть;
2. (состояние зависимости) падпара́дкаванне, -ння ср.; паднача́ленне, -ння ср.; (подчинённость) падпара́дкаванасць, -ці ж.; паднача́ленасць, -ці ж.; (зависимость) падле́гласць, -ці ж.; (повиновение) паслушэ́нства, -ва ср., паслухмя́насць, -ці ж.; (покорность) пако́ра, -ры ж., пако́рнасць, -ці ж.;
быть в подчине́нии быць падпара́дкаваным (паднача́леным);
держа́ть в подчине́нии кого́-л. трыма́ць у пако́ры (у паслушэ́нстве) каго́-не́будзь; см. подчини́ть, подчини́ться, подчиня́ть, подчиня́ться;
3. грам. зале́жнасць, -ці ж.; падпара́дкаванне, -ння ср.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сухо́й прям., перен. сухі́;
сухо́е бельё суха́я бялі́зна;
сухо́е ле́то сухо́е ле́та;
сухо́й во́здух сухо́е паве́тра;
суха́я еда́ суха́я е́жа;
весь он жи́листый и сухо́й уве́сь ён жы́лісты і сухі́;
суха́я встре́ча суха́я сустрэ́ча;
сухо́й расска́з сухо́е апавяда́нне;
сухо́й ка́шель сухі́ ка́шаль;
сухо́й треск сухі́ трэск;
сухо́е де́рево сухо́е дрэ́ва;
суха́я рука́ суха́я рука́;
сухо́й хлеб сухі́ хлеб;
сухо́й тума́н сухі́ тума́н;
◊
вы́йти сухи́м из воды́ вы́йсці сухі́м з вады́;
держа́ть по́рох сухи́м трыма́ць по́рах сухі́м;
сухо́й ни́тки не оста́лось сухо́й ні́ткі не застало́ся.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ка́мень м., в разн. знач. ка́мень, -ня м.; мн. камяні́, -нёў; собир. каме́нне, -ння ср.;
большо́й ка́мень вялі́кі ка́мень;
драгоце́нный ка́мень кашто́ўны ка́мень;
моги́льный ка́мень магі́льны ка́мень;
дресвя́ный ка́мень жарсцвя́ны ка́мень;
ка́мни в пе́чени мед. камяні́ ў пе́чані;
◊
ка́мень преткнове́ния ка́мень спатыкне́ння; (помеха) перашко́да;
броса́ть ка́мнем (в кого-л.) кі́даць ка́менем (у каго-небудзь);
держа́ть ка́мень за па́зухой трыма́ць ка́мень за па́зухай;
ка́мня на ка́мне не оста́вить ка́меня на ка́мені не пакі́нуць;
ка́мнем упа́сть ка́менем упа́сці;
под лежа́чий ка́мень вода́ не течёт пад ляжа́чы ка́мень вада́ не цячэ́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
во́льны
1. свобо́дный, во́льный;
~ная краі́на — свобо́дная (во́льная) страна́;
в. чалаве́к — свобо́дный (во́льный) челове́к;
~нае жыццё — свобо́дная (во́льная) жизнь;
~ная ду́мка — свобо́дная (во́льная) мысль;
2. (о манере держать себя) свобо́дный, непринуждённый;
~нае абыхо́джанне — свобо́дное (непринуждённое) обраще́ние;
○ ~ная барацьба́ — во́льная борьба́;
~ная прафе́сія — свобо́дная профе́ссия;
в. верш — свобо́дный стих;
в. го́рад — во́льный го́род;
в. перакла́д — во́льный перево́д;
~ная тэ́ма — во́льная те́ма;
в. слуха́ч — вольнослу́шатель;
в. маста́к — свобо́дный худо́жник;
в. час — свобо́дное вре́мя;
~ныя ру́хі — во́льные движе́ния;
◊ ~наму во́ля — во́льному во́ля;
~ная пту́шка — во́льная пти́ца;
в. каза́к — во́льный каза́к;
у ~ную хвілі́ну — в свобо́дную мину́ту;
~наму во́ля, шалёнаму по́ле — посл. во́льному во́ля, а шально́му по́ле
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)