даплы́сці і даплы́ць, ‑плыву, ‑плывеш, ‑плыве; ‑плывём, ‑плывяце; зак.
Плывучы, дасягнуць якога‑н. месца. Праплыўшы яшчэ колькі, Галынскі зноў адчуў стомленасць у руках і падумаў, што да берага не даплыве. Галавач. // перан. Павольна распаўсюджваючыся, дасягнуць чыйго‑н. слыху (пра гукі). Здалёк даплылі гукі песні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дацячы́, ‑цячэ; пр. дацёк, ‑цякла, ‑ло; зак.
Цекучы, дасягнуць якога‑н. месца. Лава дацякла да падножжа гары.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спабо́рніцтва, -а, мн. -ы, -аў, н.
Форма дзейнасці (работы, гульні і пад.), удзельнікі якой імкнуцца выявіць перавагу над кім-н. у дасягненні чаго-н., дасягнуць лепшых вынікаў у чым-н.
Спартыўныя спаборніцтвы.
С. па плаванні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дарасці́, ‑расту, ‑расцеш, ‑расце; ‑расцём, ‑расцяце; пр. дарос, ‑расла, ‑ло; зак.
1. Растучы, дасягнуць якой‑н. вышыні. Дрэва дарасло да страхі.
2. Дасягнуць якога‑н. узросту. Хаце гэтай было ўжо год пад восемдзесят, калі Люба дарасла да свайго юнацтва. Чорны. // перан.; (звычайна з адмоўем). Развіцца ў дастатковай ступені, дасягнуць патрэбнага ўзроўню. А тых, што спалохаліся і ўцяклі, ніхто не шкадаваў і не ўспамінаў — значыць, не вытрымалі першы экзамен, не дараслі, каб насіць пачэснае імя будаўніка. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́дасканаліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., што.
Развіваючы што‑н., дасягнуць дасканаласці, зрабіць больш тонкім, вострым, успрыімлівым. Выдасканаліць слых, стыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пасыкну́цца 1 ’паімкнуцца што-н. зрабіць’ (бераст., Сцяшк. Сл.), пасыка́цца ’выклікацца на якую-н. справу’, ’кідацца’ (Нас.), пасыка́нне ’парыў’, насыка́ць ’выстаўляцца наперад’ (Нас. Доп.), ’соваць нос’, пасы́кнуцца ’вытыркнуцца’ (Грыг.). Балтызм. Параўн. літ. síekti ’імкнуцца’, pasíekti ’дасягнуць (дасягнуць) мэты’. Сюды ж укр. сікатися ’кідацца’, ’прыдзірацца’, ’спрабаваць зрабіць што-небудзь’.
◎ Пасыкну́цца 2 ’пахіснуцца’ (ТС). Да *сікну́ць, напрыклад, у выразе драг. спіна сыкнула ’прастрэл у спіне’ (Лучыц-Федарэц). Відаць, з seknęticnpacn. sekti ’сячы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
разыгра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.
1. Пачаўшы іграць, натхніцца, захапіцца ігрой.
Артысты разыграліся.
2. Паступова ўзмацніцца, дасягнуць высокай ступені ў сваім праяўленні.
Апетыт разыграўся.
3. Адбыцца, здарыцца.
Пад раніцу разыгралася бітва.
|| незак. разы́грывацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
даара́цца, -ару́ся, -арэ́шся, -арэ́цца; -аро́мся, -араце́ся, -ару́цца; -ары́ся; зак. (разм.).
1. Аручы, дасягнуць якога-н. месца.
Д. да лесу.
2. Працуючы на ворыве, вельмі стаміцца.
Даараўся да таго, што ног не чуе.
|| незак. даво́рвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́крут, -у, М -круце, мн. -ы, -аў, м.
1. Незвычайны паварот.
Сцежка з выкрутам.
Скокі з выкрутамі.
2. перан. Прыём з хітрыкамі, які прымяняецца з мэтай дасягнуць чаго-н. або ўхіліцца ад чаго-н.
Гавары без выкрутаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыляце́ць, -лячу́, -ляці́ш, -ляці́ць; -ляці́м, -лецяце́, -ляця́ць; -ляці́; зак.
Лецячы (у 1 і 2 знач.), прыбыць, дасягнуць чаго-н.
Шпакі прыляцелі.
Хлопчык прыляцеў з трывожнай весткай.
|| незак. прылята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. прылёт, -у, М -лёце, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)