далічы́цца, ‑лічуся, ‑лічышся, ‑лічыцца; зак., каго-чаго (звычайна з адмоўем).
Лічачы, знайсці, выявіць. Як жа сышлася на свята Сям’я баявая, Не далічыліся ў роце Мірона Гукая. Куляшоў. // Злічыць. Не далічыцца авечак у чарадзе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наткну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.
1. на што. Наскочыць на што-н. вострае.
Н. на сук.
2. на каго-што. Рухаючыся, нечакана сутыкнуцца з кім-, чым-н.
Н. на засаду.
3. перан., на што. Нечакана, выпадкова выявіць, знайсці што-н.
Н. на цікавую кніжку.
Н. на след.
|| незак. натыка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́казаць, -кажу, -кажаш, -кажа; -кажы; -казаны; зак., што.
1. Перадаць словамі.
В. сваю думку.
В. пажаданне.
2. Выявіць, выкрыць тое, што павінна было ўтойвацца ад іншых.
В. сваё хваляванне.
3. Перадаць словамі свае адносіны да каго-, чаго-н.
В. падзяку.
В. спачуванне.
|| незак. выка́зваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. выка́званне, -я, н. (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адклі́кнуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак.
1. Адказаць на воклік, зварот; адазвацца, адгукнуцца; прагучаць у адрас.
Дзе вы, адклікніцеся!
А. на пісьмо.
2. перан. Выявіць свае адносіны да чаго-н., выказаць спачуванне, гатоўнасць садзейнічаць чаму-н.
А. на просьбу.
3. Абудзіцца, выявіцца пад уплывам чаго-н. (пра ўспаміны, пачуцці).
Голас адклікнуўся ў сэрцы.
|| незак. адкліка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыкры́ць, -ы́ю, -ы́еш, -ы́е; -ы́ты; зак.
1. каго-што. Закрыць, накрыць.
П. чыгунок накрыўкай.
2. каго-што. Абараніць дзеяннямі войск.
П. з аўтаматаў хвост калоны.
3. перан., што. Схаваць, не выявіць.
П. сваё хваляванне.
4. што. Ліквідаваць, закрыць (разм.).
П. ларок.
|| незак. прыкрыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. прыкры́цце, -я, н. (да 2 і 3 знач.) і прыкрыва́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
характарызава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны; зак. і незак., каго-што.
1. Даць (даваць) характарыстыку каму-, чаму-н.
Х. вучня з боку паводзін.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Выявіць (выяўляць) адметную рысу, асаблівасць каго-, чаго-н.
Яго характарызуе чуласць да людзей.
Нашу літаратуру характарызуе дэмакратычнасць.
|| зак. таксама ахарактарызава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Пачува́ць ’адчуваць сябе, прадчуваць’ (ТСБМ, Гарэц., Нас., Шат.), пачува́нне ’адчуванне’ (ТСБМ, Нас.). Укр. почува́ти, почува́ння, польск. poczuwać, poczuwanie, серб.-харв. чу́вати — ітэратыў прасл. čuti > чуць (гл.). Прасл. форма з’яўляецца працягам і.-е. *(s)kēu̯‑ ’звяртаць увагу на што-н., слухаць, адчуваць, прыкмеціць, выявіць’ (Міклашыч, 37; Бернекер, 1, 162–3; Трубачоў, Эт. сл., 4, 134–136; SP, 2, 295–297).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абліза́цца, ‑ліжуся, ‑ліжашся, ‑ліжацца; зак.
1. Аблізаць сабе губы. — Эге! — здзівіўся войт і смачна аблізаўся. Бажко.
2. Аблізаць сабе поўсць, шэрсць (пра жывёл).
3. перан. Разм. Выявіць пачуццё незадаволенай зайздрасці, не атрымаўшы таго, на што разлічваў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зрэагава́ць, ‑гую, ‑гуеш, ‑гуе; зак.
Выявіць свае адносіны да чаго‑н., адказаць пэўным чынам на тое ці іншае дзеянне. [Шыковіча] узлавала.., што капітан ніяк не зрэагаваў на тое, як ён скончыў сваю працу. Нават не ўзняў галавы. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
засвяці́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ве́ціцца; зак.
1. Пачаць свяціцца.
Удалечыні засвяціўся агеньчык.
2. перан., чым. Заззяць.
Вочы засвяціліся цеплынёй.
3. Сапсавацца ў выніку пападання святла (пра святлоадчувальную плёнку, паперу і пад.).
4. перан. Выявіць сябе, сваю ролю ў якой-н. справе, свае мэты, раней не вядомыя каму-н. (разм.).
|| незак. засве́чвацца, -аецца (да 3 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)