ай межд. ай;
ай-ай-а́й ай-яй-я́й;
ай да… вось дык…
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ра́доваться ра́давацца; це́шыцца;
◊
изво́льте ра́доваться (выражение досады, ирон.) вось вам калі́ ла́ска, ра́дуйцеся.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
анто́н, ‑у, м.
Разм. Тое, што і антонаўка. Вось антоны, вось апорты, Вось і слуцкія вам бэры Тут вісяць, нібы збаны. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Заво́са ’жалезная скобка, прымацаваная да падушкі восі, каб калясо не ўрэзвалася ў яе (вось)’ (Нас.). Параўн. рус. арханг. зао́сок ’аснова з дрэва, на якой замацоўваецца жалезная частка восі’, польск. zaośnik ’дэталь воза’. Відавочная сувязь з за і вось (гл.) не дае, аднак, яснасці наконт шляху словаўтварэння: канчатак ‑а ўказвае хутчэй на бязафіксны аддзеяслоўны наз., чым на прэфіксальны (параўн. заплот, запазуха), мадэль за + аснова + а не адзначаецца. Можа, адлюстроўвае воса < вось? Ці не падвядзенне пад «мадэль» атоса (гл.)?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
насту́пны, -ая, -ае.
1. Які наступае, настае непасрэдна пасля каго-, чаго-н.; бліжэйшы па чарзе.
Н. дзень.
Наступнае спатканне.
2. Які наступіў пазней за чым-н.; ніжэйназваны, ніжэйпрыведзены.
Прапанаваць н. план.
3. у знач. наз. насту́пнае, -ага, н. Тое, аб чым гаворыцца далей; вось што.
А затым адбылося н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
І́джа ’вось жа’ (Бяльк.), зах.-бранск. и́джа ’тс’. З і‑ад‑жа? Гл. аджа.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
на², часц.
1. Вазьмі, бяры; атрымлівай.
На яблык, занясі брату.
На табе, нябожа, што мне нягожа (прыказка).
2. Ужыв. для падзывання сабакі.
На, цюцька, на!
◊
Вось табе і на! (разм.) — вокліч з выпадку чаго-н., што выклікае здзіўленне, расчараванне.
На табе (разм.) — ужыв. пры выказванні здзіўлення, выкліканага нечаканасцю, неспадзяванасцю чаго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Лысы́чка ’драўляны кранштэйн, які замацоўвае вось ганчарнага круга да лаўкі’ (Вяр.—Крыв.). Да лісіца 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ю́р’еў, -ва.
У выразе: вось табе, бабка, і Юр’еў дзень — пра нечакана страчаную надзею, спыненне свабодных дзеянняў і пад. [першапачаткова пра непрыемнасць, якая ўзнікла ў сувязі з абмежаваннем свабоды дзеянняў, перамяшчэння і пад.; звязана з адменай у канцы 16 ст. права прыгонных пераходзіць ад аднаго памешчыка да другога ў асенняе свята Святога Юрыя].
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лі́ханька ср. го́рюшко;
◊ л. на яго́ — чтоб ему́ пу́сто бы́ло;
вось л. — вот не́ было печа́ли
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)