вы́бегчы, -бегу, -бежыш, -бежыць; -бежым, -бежыце, -бегуць; -бег, -гла; -бежы; зак.
1. Выйсці адкуль-н., накіравацца адкуль-н., куды-н., рухаючыся бягом.
В. з хаты.
З лесу выбег лось.
2. Выцечы адкуль-н. цераз край.
Выбегла малако з каструлі.
|| незак. выбяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Наотбег ’убок ад берага’ (ТС). З *на‑от‑бег, параўн. адбягаць ’аддаляцца’, першапачаткова, відаць, са спалучэння *на отбег (бяры, кіруй і г. д.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Паскок ’хуткі бег сабакі’ (Інстр. II), ’скачок на месцы’ (ТСБМ). Да па‑ і скака́ць (гл.). Параўн. польск. poskocz ’назва сабакі’, poskok ’падскок, скокі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трушо́к ‘павольны бег’ (ТСБМ), ‘бег павольнай рыссю, без напружання’ (Варл., Янк. 1), тру́шыцца ‘ісці паволі, трушком’ (іўеў., Сл. ПЗБ, Сцяц.), тру́шкі ‘трушком’ (Нік., Ян., ПСл), трушка́ ‘трухам’ (шчуч., Сл. ПЗБ), ‘бягом’ (Сцяц.), трушко́м ‘хутка бегчы’, ‘хутка ехаць’ (навагр., слаўг., ЛА, 2), ‘подбегам’ (ТСБМ, Сцяшк.), ‘дробнай рыссю’ (Нас., Шат., Касп., Янк. 1, Гарэц., Др.-Падб., ТСБМ, Сцяшк., Байк. і Некр.), трюшко́м ‘тс’ (Бяльк.). Утварэнні з памяншальным суф. *‑ьkъ (‑ьkъmъ) ад трух (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
скарасны́, ‑ая, ‑ое.
Які адбываецца з вялікай скорасцю. Скарасны бег на каньках. // Звязаны з хуткім тэмпам выканання чаго‑н. Скарасныя трэніроўкі. Скарасная апрацоўка дэталей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ху́ткі
1. ско́рый; бы́стрый;
х. бег — бы́стрый бег;
2. бы́стрый;
х. рост прамысло́васці — бы́стрый рост промы́шленности;
3. (по времени) ско́рый;
х. прые́зд — ско́рый прие́зд;
○ ~кая дапамо́га — ско́рая по́мощь;
◊ у ~кім ча́се — в ско́ром вре́мени;
~кая распра́ва — коро́ткая распра́ва
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
султа́наў, ‑ава.
Які належыць султану 1. Спакойна, бы ў султанавым гарэме, ў краіне запаветнае красы, у мхах глыбокіх, бег спыніўшы, дрэмлюць забытае мінуўшчыны часы. Рудкоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хвата́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм. Тое, што і хапацца. [Боганчык] бег, угрэўшыся, як у лазні, расшпіліў сарочку і хватаўся ў дзве рукі за грудзі. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Крос ’спартыўны бег па перасечанай мясцовасці’ (ТСБМ). Ад англ. to cross ’перасякаць’ (там жа, 2, 728). Запазычанне праз рус. кросс з англ. cross (Шанскі, 2, 8, 409).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пагру́знуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. пагруз, ‑ла; зак.
Завязнуць у чым‑н. грузкім. Але як толькі машына апусцілася на снег, лыжы глыбока пагрузлі, затармазілі бег. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)