навалачы́, -лаку́, -лачэ́ш, -лачэ́; -лачо́м, -лачаце́, -лаку́ць; навало́к, -лакла́, -ло́; -лачы́; -ло́чаны; зак., чаго (разм.).
1. Прыцягнуць, прынесці за некалькі прыёмаў у значнай колькасці.
Н. галля.
2. каго. Прывесці, навесці ў вялікай колькасці куды-н. (неадабр.).
Н. незнаёмых.
3. пераважна безас. Зацягнуць, закрыць.
З захаду навалакло хмар.
|| незак. навалака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
за́клік, -у, мн. -і, -аў, м.
1. Кліч, прызыўны гук.
Птушыны з.
2. Запрашэнне, просьба прыйсці, з’явіцца куды-н.
Пачуць чый-н. з.
Адгукнуцца на чый-н. з.
З. на дапамогу.
3. Зварот, які ў лаканічнай форме выражае кіруючую ідэю, палітычнае патрабаванне; лозунг.
|| прым. за́клікавы, -ая, -ае (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зваць, заву́, заве́ш, заве́; завём, завяце́, заву́ць; зваў, зва́ла; заві́; зва́ны; незак., каго (што).
1. Голасам, сігналам прасіць наблізіцца.
З. на дапамогу.
2. Запрашаць куды-н.
З. у госці.
3. кім. Называць.
Яго звалі Міхасём.
|| зак. пазва́ць, -заву́, -заве́ш, -заве́; -завём, -завяце́, -заву́ць; -зва́ў, -зва́ла; -заві́; -зва́ны (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прызначэ́нне, -я, н.
1. Роля, функцыя каго-, чаго-н.
Спецыяльнае п.
Група асобага прызначэння.
2. Рашэнне аб залічэнні на пасаду, якую-н. работу, а таксама дакумент з такім рашэннем.
Атрымаць п. на работу.
3. Асноўная функцыя чаго-н., прызначанасць для чаго-н.
Скарыстаць па прызначэнні.
П. інструментаў.
Перадаць па прызначэнні (куды належыць).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узле́зці, -зу, -зеш, -зе; узле́з, -зла; узле́зь; зак.
1. на што. Узабрацца куды-н. высока, на паверхню чаго-н.
У. на слуп.
2. на каго-што. Пра адзенне, абутак: надзецца, налезці (разм.).
Бот ледзь улез на нагу.
3. на каго-што. Прыціснуць нагой каго-, што-н., наступіць (разм.).
|| незак. узла́зіць, -ла́жу, -ла́зіш, -ла́зіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пазашыва́цца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
Разм. Хаваючыся, забрацца куды‑н. — пра ўсіх, многіх. Вартавыя пазашываліся ў кусты, не дыхаюць. Карпюк. Уся дзічына, як згаварыўшыся, пазашывалася недзе ў норы. Сіняўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нязва́ны, ‑ая, ‑ае.
Які з’явіўся куды‑н. без запрашэння. [Віталія:] — А я падышла — шум, гам. Во, думаю, трапіла няпрошаная, нязваная. Шамякін. Зброю к бою, партызаны! Лезе ў хату госць нязваны. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павыво́зіць, ‑вожу, ‑возіш, ‑возіць; зак., каго-што.
Вывезці адкуль‑н. або куды‑н. усіх, многіх або ўсё, многае. Павывозіць вазы з двара. Павывозіць бульбу на рынак. Павывозіць дзяцей у лагеры.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патро́ннік, ‑а, м.
Задняя частка канала ствала ў агнястрэльнай зброі, куды ўкладваюць патрон 1 (у 1 знач.). Рабінка, апасаючыся нямецкай пагоні, зняў з плеч карабін. Загнаў патрон у патроннік. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па-ране́йшаму, прысл.
Так, як і раней. На схілах, куды пайшлі пехацінцы, было па-ранейшаму ціха. Мележ. Косця нешта расказваў яшчэ, але думкі Міхася былі па-ранейшаму далёка адсюль. Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)