гнайні́к, ‑а, м.
1. Гнойны нарыў; абсцэс.
2. перан. Ачаг якой‑н. шкоднай грамадскай з’явы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
засвідрава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак.
1. Пачаць свідраваць.
2. перан. Пачаць дзьмуць (аб пранізлівым ветры).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кіслава́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Трохі кіслы. Кіславаты вінаград.
2. перан. Які выражае незадаволенасць. Кіславатая ўсмешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
макіявелі́зм, ‑у, м.
Палітыка, пры якой выкарыстоўваюцца любыя сродкі для дасягнення мэты. // перан. Вераломства, каварства.
[Ад імя Макіявелі — італьянскага палітычнага дзеяча і пісьменніка, які ў сваіх творах апраўдваў любыя сродкі барацьбы за ўладу.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
машна́, ‑ы, ж.
1. Уст. Мяшочак для грошай, скураны капшук.
2. перан. Разм. Грошы, багацце.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мехава́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Вельмі шырокі, падобны на мяшок. Мехаватае паліто.
2. перан. Нязграбны, непаваротлівы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пабаразні́ць, ‑разню, ‑розніш, ‑розніць; зак., што.
1. Баразніць некаторы час.
2. перан. Утварыць складкі, маршчыны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перагры́зціся, ‑зуся, ‑зешся, ‑зецца; ‑зёмся, ‑зяцеся; зак.
1. Перакусацца (пра жывёл).
2. перан. Разм. Перасварыцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вільго́та 1 ’адліга’ (Яруш., Нас., КТС). Запазычана з польск. wilgota ’макрата, вільгаць, вільготнасць’.
Вільго́та 2 ’ільгота, аблягчэнне’ (Нас.); ’выгада’ (карм., Мат. Гом.), перан. ’прыволле, раздолле’ (Юрч.). Укр. вільгота ’ільгота, аблягчэнне’, палес. вильгота ’тс’, рус. вольгота ’вольнае жыццё, воля, вольнасць, аблягчэнне’; ’прастор’; ’вызваленне ад дзяржаўнай павіннасці’. Беларуская лексема ўзнікла з ільгота з прыстаўным в‑. Рускія дыялектныя формы, магчыма, з’яўляюцца вынікам кантамінацыі з лексемай воля. Параўн., аднак (Шанскі, 1, В, 154–155). Украінская лексема, відаць, запазычана з бел. мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жаўкля́к ’жоўты гурок’ (гом., лун., Шатал.; глуск., Янк. III; брагін., Нар. словатв., 127), жаўтля́к (гом., хойн., Шатал.; брагін., Нар. словатв., 127), жаўцяк ’тс’, жаўкля́к перан. ’хворы чалавек’ (Янк 111). Рус. желтя́к, укр. жовтяк, дыял. жовкляк, жовтляк ’жоўты агурок’. Ад жо́ўклы з дапамогай суфікса ‑як‑, як і іншыя назвы раслін (бяля́к ’шампіньён’, пазня́к ’грыб’ і да т. п.). Жаўцяк, паводле той самай мадэлі, ад жоўты, жоўць 2 (гл.). У форме жаўтляк адлюстроўваецца кантамінацыя першага і другога названых шляхоў утварэння слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)