апаску́дзіцца, ‑джуся, ‑дзішся, ‑дзіцца; зак.

1. Зрабіцца брудным, запэцкацца.

2. перан. Сапсавацца; зрабіцца дрэнным, непрыгодным.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перагры́зціся, ‑зуся, ‑зешся, ‑зецца; ‑зёмся, ‑зяцеся; зак.

1. Перакусацца (пра жывёл).

2. перан. Разм. Перасварыцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кіслава́ты, ‑ая, ‑ае.

1. Трохі кіслы. Кіславаты вінаград.

2. перан. Які выражае незадаволенасць. Кіславатая ўсмешка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

макіявелі́зм, ‑у, м.

Палітыка, пры якой выкарыстоўваюцца любыя сродкі для дасягнення мэты. // перан. Вераломства, каварства.

[Ад імя Макіявелі — італьянскага палітычнага дзеяча і пісьменніка, які ў сваіх творах апраўдваў любыя сродкі барацьбы за ўладу.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гастралёрства, ‑а, н.

1. Знаходжанне на гастролях.

2. перан. Разм. Паводзіны гастралёра (у 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гнайні́к, ‑а, м.

1. Гнойны нарыў; абсцэс.

2. перан. Ачаг якой‑н. шкоднай грамадскай з’явы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

засвідрава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак.

1. Пачаць свідраваць.

2. перан. Пачаць дзьмуць (аб пранізлівым ветры).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́лізацца, ‑ліжацца; зак.

1. Абмыць, прыгладзіць, ачысціць сябе лізаннем (пра жывёл).

2. перан. Выфранціцца, прылізацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вільго́та 1 ’адліга’ (Яруш., Нас., КТС). Запазычана з польск. wilgota ’макрата, вільгаць, вільготнасць’.

Вільго́та 2 ’ільгота, аблягчэнне’ (Нас.); ’выгада’ (карм., Мат. Гом.), перан. ’прыволле, раздолле’ (Юрч.). Укр. вільгота ’ільгота, аблягчэнне’, палес. вильгота ’тс’, рус. вольгота ’вольнае жыццё, воля, вольнасць, аблягчэнне’; ’прастор’; ’вызваленне ад дзяржаўнай павіннасці’. Беларуская лексема ўзнікла з ільгота з прыстаўным в‑. Рускія дыялектныя формы, магчыма, з’яўляюцца вынікам кантамінацыі з лексемай воля. Параўн., аднак (Шанскі, 1, В, 154–155). Украінская лексема, відаць, запазычана з бел. мовы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Жаўкля́к ’жоўты гурок’ (гом., лун., Шатал.; глуск., Янк. III; брагін., Нар. словатв., 127), жаўтля́к (гом., хойн., Шатал.; брагін., Нар. словатв., 127), жаўцяк ’тс’, жаўкля́к перан. ’хворы чалавек’ (Янк 111). Рус. желтя́к, укр. жовтяк, дыял. жовкляк, жовтляк ’жоўты агурок’. Ад жо́ўклы з дапамогай суфікса ‑як‑, як і іншыя назвы раслін (бяля́к ’шампіньён’, пазня́к ’грыб’ і да т. п.). Жаўцяк, паводле той самай мадэлі, ад жоўты, жоўць 2 (гл.). У форме жаўтляк адлюстроўваецца кантамінацыя першага і другога названых шляхоў утварэння слова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)