лубяны́, ‑ая, ‑ое.
1. Зроблены з лубу (у 2 знач.). На .. падлозе стаялі чамаданы, ляжалі салдацкія і бежанскія мяшкі, лубяныя каробкі. Лобан.
2. Які мае адносіны да лубу. Лубяныя валокны.
3. Які змяшчае ў сабе луб (у 3 знач.). Лубяныя расліны.
4. Разм. Цвёрды, нягнуткі, падобны на луб (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
каву́н, ‑а, м.
1. Расліна сямейства гарбузовых з ляжачымі сцёбламі і вялікімі салодкімі пладамі. На палях, апрача пшаніцы, рассцілаюцца цэлыя лясы сланечніку, палеткі кавуноў, дыняў, агуркоў. Пестрак.
2. Круглы сакавіты плод гэтай расліны з салодкай мякаццю чырвонага колеру. У хаце было чыста і прыбрана. На стале ляжалі спелыя дыні, кавуны. Няхай.
[Укр. кавун з цюрк.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вя́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. вянуў і вяў, вянула і вяла; незак.
1. Страчваць свежасць (пра расліны). Прыпякала сонца, і яркая зелень знікала, трава бляднела, вяла ўвачавідкі. Васілевіч.
2. перан. Страчваць здароўе, сілу, бадзёрасць. [Муж Палікарпаўны] вянуў на вачах і ў дзень, калі Марыне споўнілася пятнаццаць год, памёр. Шахавец.
•••
Вушы вянуць гл. вуха.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адво́дак, ‑дка, м.
1. Галінка або частка кораня з вочкамі, пасаджаныя ў зямлю асобна ад мацярынскай расліны. Чаранковы адводак.
2. Пчаліны рой, які толькі што ўтварыўся і аддзяліўся ад старога. У раёне дзеду пашанцавала: ён прывёз аж цэлых дзесяць новых вулляў для перасадак у іх «адводкаў» з дужых сем’яў. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́клюнуцца, ‑нецца; зак. і аднакр.
Разм. Прарасці; вылупіцца, прабіўшы знешняе покрыва (пра расліны, птушанят). [Старшыня:] — Пажоўкла твая плантацыя. Хваравітая твая кукуруза... Цяжка ёй было выклюнуцца з халоднай зямлі, цяжка. Бялевіч. — Не! Не! Жывая, я ў рукі браў яе [птушку], — адказаў мужчына, — пад ёю чатыры маленечкія рабенькія яечкі. Мабыць, хутка выклюнуцца птушаняткі. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
са́гавы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да сага 2. Сагавыя крупы. // Прыгатаваны з сага. Сагавая каша.
2. Састаўная частка назвы некаторых відаў пальмаў, у сарцавіне якіх збіраецца крухмал.
3. у знач. наз. са́гавыя, ‑ых. Клас трапічных раслін, да якога адносіцца сагавая пальма і некаторыя іншыя расліны, падобныя на яе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
урадлі́васць, ‑і, ж.
1. Здольнасць забяспечваць расліны пажыўнымі рэчывамі, даваць ураджай. Адной з істотных уласцівасцей глебы з’яўляецца ўрадлівасць. «Весці». Розныя глебы па ўрадлівасці — розныя нормы высеву. Ермаловіч. Тост за калгасную нашу сям’ю, Ніў залатых урадлівасць; Тост за глыбокую ў полі раллю І за руплівае жніва! Танк.
2. Ураджайнасць (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарано́к, ‑нка, м.
1. Частка сцябла, кораня або ліста, якая аддзяляецца ад расліны для вегетатыўнага размнажэння і ў спрыяльных умовах развіваецца ў самастойную расліну. Аднекуль.. [Якіму Гарбузу] нехта прыслаў чаранкі вінаграду, і цяпер у садзе ў зацішным куточку ён рос і нават даспяваў. Сабаленка.
2. Вузкая частка ліста, што злучае яго са сцяблом.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ахеле́й ’крываўнік’ (Кіс.). З лац. назвы расліны Achillea, літаральна ’Ахілесаў, які належыць Ахілу’ (згодна паданню, грэчаскі герой Ахіл вылечыў гэтай раслінай раненага ім сына Геракла–Тэлефа), параўн. Гусяцінская, УЗ МГПИИЯ 58, 190.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Аўсю́к ’аўсюк, Avena fatua’ (Шат.), аўсюг ’аўсюк, аўсяніца і інш. падобныя расліны’ (маг., Кіс.), рус. овсюг, укр. овсюг, вівсюк, з іншай суфіксацыяй чэш. ovsik, ovsiha, серб.-харв. овсӣк(а). Да авёс (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)