та́ймер, ‑а, м.
Прыбор, які пасля сканчэння зададзенага прамежку часу аўтаматычна ўключае (выключае) машыну, апарат, устройства вытворчага ці бытавога прызначэння або сігналізуе аб наступленні моманту іх уключэння (выключэння).
[Англ. timer.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уза..., прыстаўка (гл. уз...).
Ужываецца замест «уз...»: 1) перад збегам зычных, напрыклад: узабрацца, узарвацца, узаткнуць; 2) перад зычнымі, пасля якіх пішацца мяккі знак або апостраф, напрыклад: узалью, узаб’ю.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фле́гма, ‑ы, ж.
1. Уст. Слізь, макрота.
2. Незвычайны спакой, абыякавасць да ўсяго.
3. Разм. Флегматычны чалавек.
4. Спец. Густая маса, якая застаецца пасля фракцыйнай перагонкі вадкай сумесі.
[Ад грэч. phlegma — вадкасць, макрота.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
футля́рчык, ‑а, м.
Памянш.-ласк. да футляр; невялічкі футляр. Красналюдкі дасталі з футлярчыкаў скрыпкі, спакойна, урачыста памаўчалі, пасля ўсе разам азірнуліся на Алежку і кранулі смычкамі струны. Вышынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шакала́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.
Разм. Плітка шакаладу. Пасля сказала [дзяўчынка]: — А мне баба Каця прыносіла, як ехала да Генькі, вафлі і дзве шакаладкі. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бычовны́к ’бераг (канавы, сажалкі і інш.)’ (Клім.). Відавочна, палеская форма (з фанетычным развіццём *ě > ы пасля губных) слова бічаўні́к ’бераг, берагавая паласа’ (Яшкін), гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сарачы́ны ’саракавы дзень пасля чыёй-небудзь смерці’ (ТСБМ, Шат., Ян., Мат. Гом.). Рус. сорочи́ны, укр. сорокови́ни, сорочи́ни ’тс’. Ад со́рак (гл.) (Фасмер, 3, 724).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́зыйгра ’розыгрыш’ (Нас., Бяльк., Байк. і Некр.), ро́зыгра ’тс’ (Стан.), ро́зыгры ’апошні дзень свята Тройцы’ (Маш.), ’свята праз тыдзень пасля Тройцы’ (ТС), руса́ўчыны ро́зыгры ’апошні дзень русальнага тыдня’ (ТС): у гэты дзень русаўкі іграюць (Маш., 219); укр. ро́зигри ’розыгрыш’, ’першы дзень Пятроўкі пасля за́гавін’, рус. курск. ро́зыгры ’тс’. Да раз- і ігра (гл.) < прасл. *jьgra. Параўн. балг. руса́лски игри ў час русаля ’свята святога духа, Русальны тыдзень, гл. русаллі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
І́сткі ’ніткі’ (Мат. Гом.), ’ніткі, адрэзаныя ад красён пасля ткання палатна’ (Інстр. II). Рус. тамб. и́стка ’незатканы астатак асновы пры тканні палатна’, смал. и́стки ’ніткі, адрэзаныя ад красён пасля ткання палатна’, иска кур. ’маленькі маток нітак’, калуж. ’асноўная пража, якая засталася ад палатна’. У ст.-рус. пісьменнасці истка ’вытканая палоска матэрыі, якая выкарыстоўваецца ў якасці аздаблення’ з першай палавіны XVII ст. Утворана ад истъкати ’саткаць, выткаць’ (гл. ткаць.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Клі́нне 1 ’жамерыны з ільнянога семя пасля выціскання алею’ (Нар. сл., Жыв. сл.). Гл. клінцы.
Клі́нне 2 ’трохвугольная ўстаўка ў сукенку’ (Ян.). Гл. клін 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)