аргуме́нт, ‑а, М ‑нце, м.
1. Лагічны довад, які служыць асновай для доказу чаго‑н. Важкі аргумент. Недарэчны, неабходны, пераканаўчы, трапны аргумент. Шукаць аргументы.
2. Спец. Незалежная пераменная велічыня.
[Лац. argumentum.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папашука́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што і чаго.
Шукаць доўга, неаднаразова. У вагон, задыхаўшыся, увайшлі Юрчанка і Шыманскі, знялі шапкі, выцерлі лбы. — Ну і папашукалі мы поезд, — соп Юрчанка. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мышкава́ць, мушкава́ць, мушкова́ць ’вынюхваць (пра жывёлу)’, ’шукаць, выведваць, выпытваць’ (Сл. ПЗБ; навагр., Нар. сл.), ’(пра ліса) лавіць мышэй’ (ТСБМ), ’вышукваць і лавіць мышэй’ (ТС), ’шукаць смачнага, перабіраць у ядзе’ (ТС; мазыр., З нар. сл.), драг. мэ́шкатэ, мы́шкаты ’тыкаць, поркаць; злёгку рыць рылам’ (драг., Нар. лекс.; Клім.). Укр. мишкува́ти ’шукаць’, ’лавіць мышэй’, ’перабіраць яду’, польск. myszkować ’лавіць мышэй (пра ліса)’, ’вышукваць пажыву’, ’рыцца’, ’падглядаць’. Паводле Брукнера (350), Варш. сл. (1085), утворана ад myszka. Аднак можна дапусціць, што гэта ўплыў народнай этымалогіі. А тады лексема — балтызм (параўн. літ. mišýti ’мяшаць’). Гл. таксама мышава́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шо́ргаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
1. Утвараць шоргат, з шумам праводзіць чым-н.
Шыны аўтамабіляў шоргалі па асфальце.
Ш. мятлой па тратуары.
2. чым і без дап. Хадзіць, не падымаючы ног.
Не шоргай ботамі.
Хопіць ш. па хаце.
3. Шукаць навобмацак, мацаць.
Ш. упоцемку па дзвярах.
|| аднакр. шаргану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ і шо́ргнуць, -ну, -неш, -не; -ні.
|| наз. шо́рганне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
боб, ‑у, м.
1. Аднагадовая агародная расліна сямейства бабовых. Паразрастаюцца рады Салаты, морквы, бобу. Аўрамчык.
2. Плады гэтай расліны ў выглядзе струкоўці вылушчанага насення. Мяшок бобу. Вараны боб.
•••
Конскі боб — кармавы боб; тое, што і боб (у 1 знач.).
Бобу ў гаросе шукаць гл. шукаць.
Жалезны боб — пра кулі, выстраленыя з аўтамата або кулямёта.
З’есці пуд жалезнага бобу гл. з’есці.
Хто ў боб, хто ў гарох гл. хто.
Як боб, як бобу — параўноўваюць, гаворачы пра вялікую колькасць малых дзяцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
беззяме́лле, ‑я, н.
Адсутнасць або недахоп зямлі, неабходнай для жыцця чалавека. Кравец Самабыль радзіўся і вырас у вёсцы. Прафесіі свае не любіць: горкая бядота, беззямелле змусілі яго шукаць іншага спосабу да жыцця. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надло́млены, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад надламаць.
2. у знач. прым. Тое, што і надламаны (у 2 знач.). — Няма сцэнічных даных, — надломленым голасам сказала .. [Аксана] і пачала шукаць у сумачцы насоўку. Пянкрат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыту́лак, -лку м.
1. (пристанище) прию́т, убе́жище ср.;
шука́ць ~лку — иска́ть прию́та (убе́жища);
2. дорев. (учреждение) прию́т;
дзіця́чы п. — де́тский прию́т
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
скалясі́ць, ‑ляшу, ‑лясіш, ‑лясіць; зак., што.
Разм. Аб’ездзіць, абхадзіць. [Марцін:] — Мой сын — партызан, усе лясы скалясіў. Карпюк. Трэба было шукаць нейкай рады, і Жылуновіч скалясіў у пошуках працы Беларусь, Украіну, Літву і Латвію. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Імшы́ць 1 ’перакладваць мохам’ (ТСБМ, Бяльк., Касп., Шат., Гарэц., Янк. III; маг, Янк. Мат., 28), рус. мшить (у рускай пісьменнасці имшити з 1705 г.), укр. імши́ти, мши́ти (Грынч.), польск. mszyć. Ад мох (гл.) з прыстаўным і‑.
Імшы́ць 2 ’шукаць’ (Жд. 2). Аказіяналізм, узнікшы, відаць, у выніку семантычных пераўтварэнняў. Магчыма, звязана з мох (гл.) з зыходнай семантыкай ’шукаць (ці хаваць?) у моху’. Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)