Сасо́ннік ’сон-трава Anemone pulsatilla L.’ (Шат.), сасну́лькі ’сон’ (астрав., Сл. ПЗБ). Польск. sasanka, sesenki, чэш. sasanka, серб.-харв. sása ’тс’, балг. сасан ’Hepatica triloba’, сасанка ’тс’, дыял. таксама сасенка; сюды ж, магчыма, і рус. сазончики ’Anemone pulsatilla L.’ і самсонички ’Pulsatilla pratens Mill.’ Неяснае слова. Дурыданаў (Зб. Лер-Сплавінскаму, 81 і наст.) мяркуе, што славянскія словы — гэта запазычанне са ст.-грэч. σουσον ’лілея’, якое на славянскай глебе падверглася розным пераўтварэнням і ўплыву народнай этымалогіі, якая звязала назву гэтай расліны з сон (гл. сон-трава). Грэч. слова Дурыданаў звязвае з ст.-егіпец. s‑š‑n ’лотас’, копц. šošen ’лілея’, ст.-яўр. šošan, араб. susan ’лілея’, пярс. susän ’лілея, касач’, тат. susan ’касач’. Для беларускага слова магчыма польскае пасрэдніцтва. Гл. яшчэ Махэк₂, 537–538, выклад гіпотэзы Дурыданава.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ве́шчы, ‑ая, ‑ае.
Уст. Мудры, здольны прадракаць. Вешчы баян. // Які прадказвае, прарочыць што‑н. Вешчы сон.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заўсёдны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і заўсёдашні. Наперакор звычаю, .. [Івану] не прысніўся яго заўсёдны, пакутны сон. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Перасы́п (пірясып) ’звышпрацяглы сон’ (Юрч. СЫЛ). Пыера‑ і спаць (гл.), у ітэратыўнай форме ‑сыпаць < прасл. *sypnoli < *sьpat і.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
анагра́ма, ‑ы, ж.
Перастаноўка літар у слове, пры якой атрымліваецца новае слова, напрыклад: нос — сон, ліпа — піла.
[Грэч. anagramma.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сне́нне, ‑я, н.
Разм. Сон. Няўжо то праўда, а не сненне, І мара йдзе ў ажыццяўленне? Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усыпля́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Уст. Снатворны. Усыпляльныя парашкі.
2. Які выклікае сон, садзейнічае ўсыпленню. Усыпляльны шум дажджу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
летаргі́чны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да летаргіі; выкліканы летаргіяй. Летаргічны стан.
•••
Летаргічны сон — тое, што і летаргія.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мжыць ’заплюшчыць вочы’, мжы́цца ’змыкацца, заплюшчвацца’, ’мроіцца, здавацца’ (Нас., Яруш.). Укр. мига́тися, мигну́тися ’мроіцца, здавацца’, ’здацца’, ’мільгаць’, польск. mżyć, mżeć ’міргаць (вачыма)’, ’драмаць’, ’склейвацца (пра вочы)’, ’глядзець, нібы праз туман’, mżonki ’паўсон’. Да прасл. migati > міга́ць (гл.) (Брукнер, 351) ’хутка рухацца туды-сюды’ > ’міргаць вачыма, калі надыходзіць сон’ (параўн. літ. miegóti ’спаць’) > ’бачыць праз сон нешта час-ад-часу’ > ’здавацца, мроіцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тру́бнік (лугавы) ‘сон лугавы, Pulsatilla Adans. pratensis Mill.’ (Бейл.). Названы паводле трубкападобнага сцябла; адносна народнай сімволікі расліны гл. Коласава, Лексика, 32.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)