Рэ́жчык ’бандарская прылада, якой робяць выразы ў клёпках’ (Нар. сл.). Да рэзаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сляпіць, асляпляць □ рэзаць вочы, засцілаць вочы
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
рэ́знуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Разм.
1. Аднакр. да рэзаць (у 1, 2, 4, 6 знач.).
2. Моцна ўдарыць чым‑н. Антось на бягу рэзнуў прыкладам карабіна паручніка. Нікановіч.
3. Зрабіць што‑н. хутка, энергічна, з азартам. Толькі расцягнуў, думаў рэзнуць полечку, а Аўдоцця падышла да яго і паклала на гармонік руку. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чы́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Утвараць кароткія, рытмічныя гукі, якія перыядычна паўтараюцца (звычайна пра механізмы). На руцэ Міхася чыкаў мой гадзіннік. Савіцкі.
2. што і без дап. Разм. Хутка, з рэзкім, кароткім гукам рэзаць, сячы і пад. «Чы-чы-чы, чы-чы-чы!» — лёгка, з тугім картавым трэскам чыкае.. [Зінін] быстры нож. Кудравец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пілю́каць ’пілікаць’, ’рэзаць тупым; пілаваць павольна’, ’часта напамінаць’ (Нас.). Гукапераймальнае. Параўн. таксама пілікаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́жчыкі ’бульбянік, аладка з варанай бульбы’ (Ян.). Рабіліся з рэзанай бульбы. Да рэзаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́жык ’сцізорык’ (Сцяшк. Сл.), рэжыкі ’нажніцы’ (Сл. Гродз., Сл. рэг. лекс.). Да рэзаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́занне ’парэзаны лесаматэрыял, дровы’ (Юрч. СНЛ), ’сварка’ (Жд. 2). Славацк. rezina ’пілавінне’. Ад рэзаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́мжа ’махры, абтрапаныя краі адзежы’ (ТС). Няясна. Магчымая сувязь з літ. rémžti ’рэзаць (абы-як)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Зачы́р ’паз у ніжняй частцы бочкі, цэбра’ (гродз., З нар. сл.). Паводле формы, бязафіксны наз. ад дзеяслова зачырыць (Касп.), зачырці. Знач. кораня чыр‑ павінна быць ’рэзаць’. Сапраўды, у Насовіча маем чыркаць (нажом) ’рэзаць’, чыркану́ць ’рэзануць’. Гэта, відаць, варыянт і.-е. кораня *(s)ker‑ ’рэзаць’ (Покарны, 1, 938 і наст.), да якога з рознымі чаргаваннямі ўзыходзяць, магчыма, куртаты, курносы, чарот (гл.), рус. черта, чертить, літ. kertù, kir̃sti ’сячы, удараць’ і які мае тут форму čir‑ (параўн. čersti, Трубачоў, Эт. сл., 4, 75–76); гл. яшчэ Фасмер, 4, 349.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)