Кля́мза ’пляма’ (Сл. паўн.-зах.). Кантамінацыя клякса (гл.) і крэмзаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
оттира́ться
1. (исчезать от трения) адціра́цца;
пятно́ оттира́ется пля́ма адціра́ецца;
2. страд. адціра́цца; адціска́цца, адпіха́цца; см. оттира́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пя́цьміна ’пляма’ (Ян., Юрч. Сін.). Вытворнае ад пяцьмо́ (гл. пятно). Гл. таксама пе́цьміна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Плямо́к ’сіняк’ (чэрв., Сл. ПЗБ). Да пляма (гл.). Суфікс -еж, як у бялок, жаўток.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адмы́цца, -мы́юся, -мы́ешся, -мы́ецца; зак.
1. Змыць з сябе бруд.
З дарогі ледзь адмыўся.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Зрабіцца чыстым, адмыцца, знікнуць пры мыцці.
Пляма на абрусе адмылася.
3. перан. (звычайна з адмоўем). Аднавіць аб сабе ранейшую думку (разм.).
Страціўшы рэпутацыю, да канца дзён не адмыешся.
|| незак. адмыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Пятно́ ’пляма на адзенні’ (ЛА, 3; баран., Сл. ПЗБ), ’радзімка, знак на целе, сіняк’ (віл., воран., Сл. ПЗБ), сюды ж пе́тня (piétnia) ’чырвоная плямка на скуры’ (Варл.), пяцьмо́ ’пляма на адзенні’ (Ян.), пятня́к ’тс’ (лях., Сл. ПЗБ), пя́тнашка ’сіняк’ (шчуч., Сл. ПЗБ), пятло́ ’ружовае месца на шчацэ’ (ЛА, 3); укр. пʼятно́, петьмо́ ’пляма, знак’, рус. пятно́ ’тс’, польск. piętno, piątno ’таўро, пячатка, кляймо’, балг. петно́, пьекно́ ’пляма; карычневая плямка на скуры ад старасці’. Прасл. *pętьno ’след, знак’ (спачатку ў мове паляўнічых), што ад *pęta (гл. пята́) (Фасмер, 3, 425; БЕР, 5, 203). Паводле Банькоўскага (2, 543–544), толькі ўсходнеславянскае, у іншых мовах — запазычанне з усходнеславянскіх, пра спецыфічнае паходжанне слова, на яго думку, сведчыць рус. гнаться по пятам ’ісці па следу’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ма́слены прил., в разн. знач. ма́сляный;
~ная по́мпа — ма́сляный насо́с;
~ная пля́ма — ма́сляное пятно́;
◊ ма́сла ~нае — ма́сло ма́сляное
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
распаўзці́ся, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -зе́цца; -зёмся, -зяце́ся, -зу́цца; распо́ўзся, -паўзла́ся, -ло́ся; зак.
1. Папаўзці ў розныя бакі.
Мурашкі распаўзліся па сцежцы.
2. Расплыцца, расцячыся на паверхні чаго-н., страціць пэўныя абрысы.
Чарнільная пляма распаўзлася па паперы.
3. Разваліцца, разлезціся ад доўгай носкі, ад старасці (разм.).
Куртка распаўзлася па швах.
|| незак. распаўза́цца, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тлу́сты, -ая, -ае.
1. Які ўтрымлівае ў сабе шмат тлушчу.
Тлустая свініна.
2. Тоўсты, укормлены, сыты.
Тлустая індычка.
Т. карп.
3. Які атрымаўся ад тлушчу.
Тлустая пляма.
4. перан. Насычаны карыснымі рэчывамі.
Т. чарназём.
5. Тоўсты, з тоўстымі лініямі (пра лініі, друкарскія знакі, літары і пад.).
Т. шрыфт.
|| наз. тлу́стасць, -і, ж. (у 1, 2 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Падлі́ца ’пляма карычневага колеру на скуры’ (Сл. ПЗБ), падлічча ’радзімы знак на твары’ (Шатал.). Да ліцб (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)