махі́зм, ‑у, м.

Рэакцыйная суб’ектыўна-ідэалістычная плынь у філасофіі і метадалогіі навукі канца 19 — пачатку 20 ст.; эмпірыякрытыцызм.

[Ад імя заснавальніка гэтай плыні Эрнста Маха.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

метады́зм, ‑у, м.

Рэлігійная англа-амерыканская сектанцкая плынь, якая аддзялілася ў першай чвэрці 18 ст. ад англіканскай царквы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

папі́зм, ‑у, м.

1. Рэакцыйная плынь, якая прапагандуе ўстанаўленне палітычнай улады рымскага папы.

2. Тое, што і каталіцызм.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

канстытуцыяналі́зм, ‑у, м.

Буржуазная плынь у палітыцы і навуцы дзяржаўнага права, якое прызнае найлепшай сістэмай кіравання канстытуцыйную манархію.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рэфармі́зм, ‑у, м.

Варожая марксізму плынь у рабочым руху, якая падмяняе класавую рэвалюцыйную барацьбу супраць капіталізму дробнымі рэформамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

неавіталі́зм, ‑у, м.

Рэакцыйная, ідэалістычная плынь у біялогіі, асноўныя палажэнні якой амаль нічым не адрозніваюцца ад асноўных палажэнняў віталізму.

[Ад грэч. neos — новы і віталізм.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ультыматы́зм, ‑у, м.

Апартуністычная антыбальшавіцкая плынь у РСДРП у перыяд сталыпінскай рэакцыі (1908–1912 гг.), якая з’яўлялася разнавіднасцю адзавізму.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

акмеі́зм, ‑у, м.

Мадэрнісцкая плынь у рускай літаратуры, якая ўзнікла ў 1912–1913 гг. і адстойвала прынцыпы «чыстага мастацтва», індывідуалізм.

[Ад грэч. akme — вяршыня.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сацыя́л-дэмакра́тыя, -і, ж.

Ідэйна-палітычная плынь у міжнародным рабочым руху, якая ўзнікла ў канцы 19 ст. і спачатку ставіла сваёй мэтай рэвалюцыйную барацьбу з капіталізмам, а затым перайшла да палітыкі рэформ, накіраваных на паступовае сацыяльна-эканамічнае ўдасканаленне грамадства.

|| прым. сацыя́л-дэмакраты́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Валюнтары́зм ’ідэалістычная плынь у філасофіі’ (КТС). З рус. волюнтаризм (Крукоўскі, Уплыў, 81) да ням. Voluntarismus < лац. voluntas ’воля’ (Шанскі, 1, В, 157).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)