велічыня́, -і́; мн. велічы́ні і (з ліч. 2, 3, 4) велічыні́; -чы́нь, ж.
1. Памер, аб’ём, працягласць чаго-н.
Стол сярэдняй велічыні.
Змераць велічыню пакоя.
2. Колькасць чаго-н.; сума; лік.
В. зарплаты.
В. асігнаванняў.
3. Усё тое, што можна вымераць, злічыць (спец.).
Пастаянная в.
Бясконца малая в.
Роўныя велічыні.
4. перан., толькі адз. Пра чалавека, выдатнага ў якой-н. галіне дзейнасці.
Ён сусветная в. ў навуцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ма́лыйI прил. малы́; (меньшего размера, чем нужно) замалы́; (небольшой) невялі́кі; (мелкий) дро́бны;
ма́лая бу́ква мала́я лі́тара;
ма́лая ско́рость мала́я ху́ткасць (ско́расць);
са́мое ма́лое са́ма менш, са́ма ме́ней;
ма́лый ход мор. малы́ ход;
◊
мал мала́ ме́ньше адзі́н пад адны́м;
от ма́ла до вели́ка ад мало́га да вялі́кага;
стар и мал стары́ і малы́;
с (от) ма́лых лет зма́лку, з мале́нства, з малы́х год;
без ма́лого без не́чага, (почти) ледзь не, ама́ль, траха́ не;
за ма́лым де́ло ста́ло за малы́м спра́ва ста́ла.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Кучэ́рка ’хата (малая)’ (Мат. Гом.). Да кучах (гл.), кучках (гл.). Утворана праз ‑эр‑суфіксацыю (куч‑эр) з памяншальным суфіксам ‑ка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ле́свічка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Памянш. да лесвіца; малая лесвіца. Васіль Цімафеевіч павольна абышоў машыну, падняўся па лесвічцы ў кабіну. Мележ. Нецярпліва дачакалася [Лёдзя], пакуль к самалёту падкацілі лёгкую лесвічку з поручнямі і адчыніўся люк. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прастарэ́ка, ‑і, ДМ ‑раку, Т ‑рэкам, м.; ДМ ‑рэцы, Т ‑рэкай (‑рэкаю), ж.
Разм. Той (тая), хто любіць многа гаварыць пра пустое, несур’ёзнае; гаварун (гаваруха), жартаўнік (жартаўніца). // Пра малога (малую), які (якая) гаворыць, разважае, як дарослы. Малая прастарэка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́растак, -тка, мн. -ткі, -ткаў, м.
1. Маладая галінка, сцябло расліны з лісцем, якое вырасла ад больш старога сцябла ці ствала, або малая галінка, якая вырасла ад кораня асноўнай расліны.
Маладыя парасткі на старым ствале.
2. Сцябло расліны ў самым пачатку яго развіцця з насення.
Насенне пусціла парасткі.
3. звычайна мн., перан., чаго. Першае праяўленне, пачатак чаго-н., зародак.
Парасткі новага.
|| прым. па́расткавы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Паго́ныч (пагоныш) ’птушка’ (Мат. Гом.). Рус. погоныш ’пастушок, малая балотная курачка’ («свищет по-пастушьи» — Даль). Да гнаць, паганяць: рускі сінонім тлумачыць матывацыю назвы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
велічыня́ ж.
1. (объём, протяжённость, количество чего-л.) разме́р м., величина́;
в. зарпла́ты — разме́р зарпла́ты;
2. простра́нность, обши́рность;
3. мат., физ. величина́;
бяско́нца мала́я в. — бесконе́чно ма́лая величина́;
4. перен. величина́;
ён. в. ў наву́цы — он величина́ в нау́ке;
○ абсалю́тная в. — абсолю́тная величина́;
пастая́нная в. — постоя́нная величина́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Прыко́пак ’малая ўкладка сена на сенажаці’ (нясвіж., ЛА, 2), пріко́пык ’невялікая капа, складзеная асобна або каля вялікай капы ці стога’ (Юрч., Мат. Маг.). Да капа́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мэтлік ’малая ўкладка снапоў у полі’ (цэнтр.-зах., ДАБМ, к. 286; Яруш.; лаг., Шатал.). Да мэндлік (гл.). Выпадзенне абумоўлена лакальнай (палескай) гіперправільнасцю рэфлексе польск. ‑ę‑ перад зубным.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)