◎ Ламаццё ’ламота ў плячах’ (Шат.), рус. ломотьё ’тупы. працяглы боль’. Бел.-рус. ізалекса. Ад ламотайпрасл. lomota. Да ламаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лама́к, паманеж ’старэнькая будыніна ці посуд’ (КЭС, лаг.). Да ламаць. Аб прадуктыўнасці суф. -ак у дыялектнай мове гл. Сцяцко, Афікс. наз., 23–24.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Крышы́ць ’наразаць дробнымі кавалкамі, ламаць, малоць, разбіваць на часткі’ (ТСБМ, Сцяшк., Сержп. Грам., Гарэц., Нас., Мал., КЭС, лаг., Сл. паўн.-зах.). Да крыха (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тру́сты: трусты на калёсах ‘выдумкі’ (Мат. Маг. 2). Няясна; магчыма, пераробка выразу турусы на калёсах ‘тс’ пад уплывам дзеяслова трусціць ‘ламаць, крышыць, разбураць’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
крышы́ць, крышу́, кры́шыш, кры́шыць; кры́шаны; незак.
1. што. Наразаць дробнымі кавалкамі; здрабняць што-н.
К. буракі.
2. каго-што. Ламаць, разбіваць на часткі.
К. крэйду.
3. перан., каго-што. Знішчаць (разм.).
К. варожыя ўмацаванні.
4. Накідваць дзе-н. крошак (разм.).
Не крышы на падлогу.
|| зак. скрышы́ць, скрышу́, скры́шыш, скры́шыць; скры́шаны (да 1 і 2 знач.), раскрышы́ць, -крышу́, -кры́шыш, -кры́шыць; -кры́шаны (да 2 знач.) і накрышы́ць, -крышу́, -кры́шыш, -кры́шыць; -кры́шаны (да 1 і 3 знач.).
|| наз. крышэ́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Пахра́паць ’паламаць’ (Касп.). Да па‑ і храпаць ’біць ламаць’, якое з гукапераймання храп] Паводле Гараева (Доп., 1, 54), яно генетычна звязана з jкруп, хрупкий ’крохкі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ламі́-галава́ ’гарэза, вісус’ (Нас.) можна разглядаць як кантамінацыю рус. сорви‑голова і бел. ламаць (хрыбет, шыю і інш.). Параўн. таксама чэш. lomikost, каш. lam̓ignat ’асілак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ломаць ’адламаны кавалак’, ’луста хлеба’ (Бяльк., Сцяшк., ТС; в.-дзв., Шатал.). Рус.-бел. ізалекса. Параўн. рус. ломо́ть. Да лама́ць (гл.). Суфікс ‑otь, як у лапоть.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
каме́дыя ж., прям., перен. коме́дия;
глядзе́ць ~дыю — смотре́ть коме́дию;
○ к. ма́сак — коме́дия ма́сок;
к. хара́ктараў — коме́дия хара́ктеров;
◊ лама́ць (разы́грываць, стро́іць) ~дыю — лома́ть (разы́грывать) коме́дию
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Ламзану́ць ’ударыць’ (Нас.). Насуперак Насовічу (271), які разглядае гэту лексему як кантамінацыю ад ломіць і мазаць, — гэта аднаразовы дзеяслоў ад прасл. lomoziti. Параўн. чэш. lomzati ’ламаць’, hlomoziti ’грукатаць, тарахцець’, ’трашчаць’, ’праціраць (адзенне)’, славац. lomozil© hlomaźdił© chlomaždiť ’шумець, грукатаць’, ’біць, таўчы’, рус. лбмзать ’шумець, грукаць’, якое з’яўляецца роднасным з літ. lamažyti ’ламаць’, ’давіць, ціснуць’, glamžyti, glamžuoti ’моцна абнімаць’, ’прыціскаць да сябе’. Больш падрабязна гл. Махэк₂, 169; Фасмер, 2, 516; Слаўскі, 5, 183; Трубачоў, Эт. сл., 6, 137–138.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)