Вы́тырнуцца ’вытыркнуцца, высунуцца’ (Бяльк.). Рус. дыял. пск., смал. вы́торнуть ’высунуць, выштурхаць’, пецярб. вы́торнуцца ’выглянуць, з’явіцца’. Гл. торкаць, тыркаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нагарну́цца, ‑горнецца; зак.
З’явіцца на вачах (пра слёзы). Галя чытала слёзны бацькаў ліст, і ў самой нагарнуліся слёзы. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́паўзці, -зу, -зеш, -зе; вы́паўз, -зла; -зі; зак.
1. Выйсці паўзком, паўзучы.
В. праз шчыліну.
2. Павольна рухаючыся, з’явіцца.
З травы выпаўзла вужака.
З-за гары выпаўз аўтобус (перан.).
|| незак. выпаўза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і выпо́ўзваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зда́рыцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ыцца; зак.
1. Адбыцца, стацца.
Што здарылася?
2. безас., з інф. Выпасці на чыю-н. долю.
Здарылася заначаваць аднойчы ў лесе.
3. Нечакана з’явіцца, трапіцца (разм.).
Здарылася падарожная машына.
|| незак. здара́цца, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́клікаць, -клічу, -клічаш, -кліча; вы́кліч; -кліканы; зак.
1. каго (што). Паклікаць адкуль-н., запрасіць, прапанаваць з’явіцца.
В. да начальства.
В. спевака апладысментамі.
В. вучня (прапанаваць адказаць).
2. каго на што або з інф. Прапанаваць прыняць удзел у чым-н., схіліць на ўзаемнае дзеянне, пачуццё і пад.
В. на спаборніцтва.
В. бароцца (мерацца сіламі ў спартыўнай барацьбе). В. на шчырую размову.
3. што. З’явіцца прычынай узнікнення чаго-н., парадзіць.
В. апетыт.
Гэта не выкліча цяжкасцей.
Чым быў выкліканы пажар?
|| незак. выкліка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. вы́клік, -у, м. (у 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абумо́віць, -мо́ўлю, -мо́віш, -мо́віць; -мо́ўлены; зак., што.
1. Выклікаць што-н., з’явіцца прычынай, матывам для ўзнікнення чаго-н.
Старанная праца абумовіла поспех.
2. Абмежаваць што-н. пэўнымі ўмовамі, дагаворамі́; агаварыць.
А. свой удзел у рабоце.
|| незак. абумо́ўліваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прарэ́зацца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -э́жацца; зак.
1. З’явіцца на паверхні чаго-н., пачаць расці (пра зубы, рогі).
У цяляці прарэзаліся рогі.
2. Рэзка абазначыцца дзе-н.
На лбе прарэзаліся глыбокія маршчыны.
|| незак. прараза́цца, -а́ецца і прарэ́звацца, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыспе́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; зак.
1. Надысці, настаць (пра час, справу, патрэбу).
Прыспела чарга.
2. безас. Абавязкова спатрэбіцца, вельмі захацецца (разм.).
Што табе так прыспела з гэтай паездкай?
3. З’явіцца ў патрэбны момант; паспець, не спазніцца (разм.).
П. на паратунак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
укра́сціся, -ра́дуся, -ра́дзешся, -ра́дзецца; -ра́ўся, -ра́лася; зак., у што.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выпадкова з’явіўшыся, застацца незаўважаным.
У тэкст укралася памылка.
2. Непрыкметна з’явіцца дзе-н., пранікнуць куды-н.
У душу ўкраўся страх.
|| незак. укра́двацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Вы́балачыць ’павыходзіць, з’явіцца’ (Сцяшк.). Няясна, магчыма, да валачыць ’цягнуць’ з распадабненнем в, б (гл.). Параўн. таксама рус. вы́болочься ’выскачыць (са скуры)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)