фу́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.

Спец. Перасовачная пляцоўка ў тэатры з загадзя зманціраванымі на ёй дэкарацыямі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Канава́ць ’вызначаць’, канаванне ’вызначэнне лёсу’, наканаваны ’загадзя вызначаны’ (Нас.). Утворана ад кон ’вызначэнне лёсу’, ’чарга’, якое з’яўляецца прасл. konъ > (гл. Трубачоў, Эт. сл., 10, 195–196).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прызна́чыць, прызнача́ць ’загадзя намеціць’, ’назначыць; устанавіць’, ’намеціць, зрабіць метку’ (Нас., Байк. і Некр., ТСБМ, ПСл), ’адпусціць (сродкі)’ (ашм., Сл. ПЗБ). Прыставачна-суфіксальнае ўтварэнне ад знак (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

угавары́цца, -вару́ся, -во́рышся, -во́рыцца; зак.

1. Загадзя дамовіцца пра што-н.; прыйсці да згоды ў выніку перагавораў.

У. аб сустрэчы.

Угаварыліся, што збяромся ў нядзелю.

2. Сказаць лішняе, прагаварыцца (разм.).

Чалавек угаварыўся, а потым паправіўся.

|| незак. угаво́рвацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шпарга́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж. (разм.).

1. Лісток паперы з запісамі, якім тайна карыстаецца нядобрасумленны навучэнец у час праверкі яго ведаў.

2. Паперка з тэкстам, загадзя падрыхтаваная для выступаючага.

Гаварыць па шпаргалцы.

|| прым. шпарга́лачны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́меркаваць, -кую, -куеш, -куе; -куй; -каваны; зак., што.

1. Знайсці, адшукаць шляхам дакладнага разліку, выгадаць.

В. грошы на рамонт кватэры.

В. свабодную гадзіну.

2. Выбраць зручны момант.

3. Правільна разлічыць, загадзя вызначыць.

Усё вымеркавалі, дзе што будзем садзіць і сеяць.

|| незак. вымярко́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ Лець у параўн. як лець ’ледзь цёплы, летні’ (слонім., Нар. словатв.). Праформа Іёіь. Да лёта (гл.). Параўн. бел. залеюць ’запэўніць’, ’папярэдзіць загадзя’ (Нас.). Больш падрабязна аб ім гл. Слаўскі, 4, 95–97.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ма́рнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць марнага (у 1 знач.). І маці, і сын нібы загадзя бачылі марнасць спрэчак і не вельмі стараліся ўсчын[а]ць іх. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

да́дзены, -ая, -ае.

1. Гэты, менавіта гэты.

У д. момант.

2. у знач. наз. да́дзеныя, -ых. Тое, што і даныя.

Эксперыментальныя д.

Афіцыйныя д.

Дакладныя д.

Ён мае ўсе д. для навуковай работы.

○

Дадзеная велічыня — у матэматыцы: велічыня, якая загадзя вядомая і служыць для вызначэння іншых.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прыгатава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; зак.

1. што. Зрабіць, вырабіць што-н.; згатаваць, падрыхтаваць для спажывання, яды.

П. цэментны раствор.

П. вячэру.

2. што і чаго. Прывесці ў стан годнасці для ўжытку; падрыхтаваць загадзя.

П. калёсы ў дарогу.

П. корму свінням.

|| незак. прыгато́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)