пыта́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак., каго-што, чаго, пра каго-што, аб кім-чым і з дадан. сказам.
Тое, што і пытаць.
П. дарогі. П. пра здароўе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
збо́ку, прысл.
1. З краю, не ў сярэдзіне, не ў цэнтры.
З. ад дарогі.
Стаць з.
2. З месца, аддаленага ад каго-, чаго-н.
Адысці ўбок і назіраць з.
Калі глядзець на гэта з., дык здаецца, што ўсё тут добра (перан.).
3. у знач. прыназ. з Р. Побач з кім-, чым-н., паблізу каго-, чаго-н.
З. дарогі.
◊
Збоку прыпёка (разм.) — пра каго-, што-н. пабочнае, лішняе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
обо́чина або́чына, -ны ж.;
пошёл со ста́нции обо́чиной доро́ги пайшо́ў са ста́нцыі або́чынай даро́гі;
обо́чиной ле́са ускра́й ле́су;
на обо́чине доро́ги на або́чыне даро́гі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разві́ліна, -ы, мн. -ы, -лін, ж.
1. Раздвоены ствол, сук і пад., а таксама месца, дзе пачынаецца раздваенне.
Р. дуба.
2. Месца разыходжання дарогі і пад.
На развіліне дарог.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чмут, -а і -у, М чму́це, мн. -ы, -аў, м. (разм.).
1. -а. Ашуканец, несумленны ў адносінах да людзей чалавек.
2. -у. Дурман, ачмурэнне.
Змятаць з дарогі старых законаў ч.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
За́дарга ’край’ (Мат. Гом.). Рус. дыял. задо́рга, за́дерга, за́дорага ’прыступак, лесвіца, брус, поручні для таго, каб залазіць на печ’, арханг., сіб. за́дорага ’частка пода печы па абодва бакі вусця па баках сярэдняй паласы’, пск., цвяр. за́дорга ’паласа абапал дарогі’; параўн. задорога ’месца каля дарогі, узвышэнне каля дарогі’, за́дорожина ’узвышэнне каля дарогі, плот, бервяно ў сцяне’, ярасл. за́дорожка ’прыступак, поручні ў печы’, чэш. zádrh ’нешта заторгнутае, паварот’, славац. zádrh ’нешта заторгнутае, падрапанае’, славен. zadȓga ’завязка’, ’вусік у лазы’, ’загар’. Відаць, бязафіксны наз. ад дзеяслова zadьrgati з дастаткова шырокім значэннем (гл. Трубачоў, Эт. сл., 5, 221).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аба́пал,
1. прыназ. з Р. Спалучэнне з прыназ. выражае прасторавыя адносіны: паказвае на размяшчэнне з абодвух бакоў чаго-н.
Прысады цягнуліся а. дарогі.
2. прысл. З абодвух бакоў.
А. пацягнуліся сады, агароды.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разапхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што (разм.).
Піхнуўшы, прымусіць даць дарогу, прыбраць з дарогі.
Р. людзей.
|| незак. распі́хваць, -аю, -аеш, -ае і распіха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
убаку́, прысл.
1. У некаторым аддаленні ад каго-, чаго-н.
Стаяць у.
У. ад дарогі.
2. перан. Па-за асноўным напрамкам дзейнасці, па-за агульным шляхам развіцця.
Стаяць у. ад грамадскага жыцця.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Абгасці́цца ’адпачыць пасля дарогі’ (Нас., Бяльк.) да госць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)