перава́лачны, ‑ая, ‑ае.
Спец. Які мае адносіны да перавалкі (у 1 знач.). Перавалачны груз. // Прызначаны для перавалкі. Перавалачная база. Перавалачная прыстань.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
грузапад’ёмнасць, ‑і, ж.
Гранічная здольнасць механізма паднімаць цяжкі груз. // Колькасць грузу, на перавозку або падыманне якога разлічаны вагон, аўтамабіль, ліфт і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цяжа́р, -у, м.
1. Вага чаго-н., звычайна цяжкага.
Ц. ношы.
2. Груз вялікай вагі.
3. перан. Абавязкі, павіннасці, цяжкасці, звязаныя з чым-н. адказным, непрыемным і пад.
4. Адчуванне чаго-н. цяжкага, непрыемнага (у целе, галаве і пад.).
Непрыемны ц. адчуваўся ва ўсім целе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́грузіць, ‑гружу, ‑грузіш, ‑грузіць; зак., што.
Дастаць і вынесці груз з чаго‑н. Выгрузіць дровы з вагонаў. □ [Хлопцы] рыбу выгрузілі на востраў, паехалі далей. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ваза́к, ‑а, м.
Той, хто перавозіць грузы на конях. [Лейтэнант Камар] памкнуўся быў прыпыніць вазака, які заварочваў каня, але, кінуўшы вокам на груз.., махнуў рукою. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тамада́ ’асоба, якая вядзе банкет’ (ТСБМ). Укр., рус. тамада́ ’тс’. Праз рускую з груз. თამადა ’тс’ (ЕСУМ, 5, 511).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гразь ’гразь’ (БРС, Шат., Касп.). Рус. грязь, укр. грязь, ст.-рус. грѧзь, чэш. hřez, серб.-харв. гре̑з, славен. grêz. Прасл. *gręzь суадносіцца з дзеясловамі *gręznǫti, *gręziti (бел. гра́знуць, рус. гря́знуть, чэш. hřeznouti, серб.-харв. гре̏знути і г. д.). У аснове ляжыць *gręz‑, якое параўноўваюць з літ. grīmsti ’тануць’. Гл. Трубачоў, Эт. сл., 7, 125–126; Фасмер, 1, 467–468. Аблаўтны варыянт — *grǫz‑ (напр., *grǫznǫti, *grǫzъ): параўн. бел. гру́знуць, груз, рус. гру́знуть, груз, укр. гру́знути, груз (апошняе азначае ’балота’). Гл. Фасмер, там жа; Трубачоў, там жа, 151. Адносна ўкр. (resp. бел.) грязь не пераконвае Слаўскі, 1, 361–362.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нахіну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.
Абл. Нахіліцца. [Рыма] баялася нахінуцца з лодкі, каб лодка не перавярнулася і не паляцеў на дно ракі дарагі груз. Васілеўская.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
згрузі́ць, згружу, згрузіш, згрузіць; зак., што.
1. Зняць які‑н. груз з чаго‑н. Такуеў дапамог згрузіць з воза мяхі з бульбай. Корзун. // Разгрузіць (воз, машыну і пад.). Згрузіць тры машыны пяску.
2. Разм. Злажыць які‑н. груз дзе‑н., на што‑н. Згрузіць рэчы на воз. □ Некалькі аўтамашын прывезлі і згрузілі непадалёк ад палаткі, дзе жыла Люся, цэлыя сцены, дах і вокны новага дома. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
накладны́, -а́я, -о́е.
1. Які накладваецца, прымацоўваецца зверху чаго-н.; які пакрывае тонкім слоем што-н.
Накладныя кішэні.
Накладное серабро.
2. у знач. наз. накладна́я, -о́й, мн. -ы́я, -ы́х, ж. Дакумент, па якім здаецца або прымаецца груз, перадаецца тавар.
Прыняць прадукты па накладной.
○
Накладныя выдаткі — дадатковыя выдаткі на гаспадарча-арганізацыйныя патрэбы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)