адку́ль, прысл.
1. пыт. З якога месца, з якой крыніцы, ад каго; ужыв. ў клічна-пытальных сказах пры выказванні нязгоды, адмаўлення чаго-н.
А. едзеце? Толькі кудзеля і будзе...
А. той кужаль.
А. гэта вядома?
2. адноснае. Ужыв. як злучальнае слова для падпарадкавання даданых сказаў месца, даданых азначальных сказаў, даданых дапаўняльных сказаў (у адпаведнасці з суадноснымі словамі «там», «туды», «адтуль», «той» і іншымі ў галоўным сказе).
Мы глянулі туды, а. пачуліся галасы.
◊
Адкуль (толькі) ногі ўзяліся — пра таго, хто хутка ўцякае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пяцёрачнік, ‑а, м.
Разм. Вучань, які звычайна атрымлівае пяцёркі; выдатнік. [Андрэйка:] — Вядома, я не такі, як ты, не пяцёрачнік. Сераднячок. Гамолка. Ну вось Валодзька і паказаўся. І, здаецца, нічога сабе: пяцёрачнікам прыехаў. Кірэйчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перабо́льшванне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. перабольшваць — перабольшыць.
2. Тое, што і перабольшанне (у 2 знач.). Пра Тоню Базылькевіча прывыклі гаварыць, што ён можа варочаць горы. Вядома, гэта было перабольшванне. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абы-дзе́, прысл.
Дзе ўздумаецца, дзе папала. [Аўдоцця Раманаўна:] — Вядома, сустракаюцца людзі, якія не пасаромеюцца абы-дзе кінуць акурак альбо паперку. Паслядовіч. Каму з бацькоў не прыемна, што яго дзіця.. не бадзяецца абы-дзе. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зямля́к, земляка, м.
Ураджэнец адной з кім‑н. мясцовасці. — Турсевіч — гэта мой настаўнік і мой зямляк, адной воласці. Колас. — Дык вядома, землякі! — ледзь не ўскрыкнуў баец. — З адной рэспублікі, значыць і землякі. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
даўме́цца, ‑еюся, ‑еешся, ‑еецца; зак.
Разм. Зразумець, дадумацца. Вядома, каб дзядзька Адам больш уважліва прыглядаўся да Мялешкавых вачэй, ён бы заўважыў у іх смяшынку і можа б даўмеўся, што той казаў няпраўду. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фальсіфікава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак. і незак., што.
Падрабіць (падрабляць), сказаць (скажаць) з мэтай выдаць за сапраўднае. Вядома, што рэакцыянеры — ахавальнікі самадзяржаўнага ладу ў Расіі і буржуазныя нацыяналісты фальсіфікавалі паэзію Тараса Шаўчэнкі. Палітыка.
[Ням. falsifizieren ад лац. falsifico — падробліваю.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дакуме́нцік, ‑а, м.
Разм. фам. Памянш.-ласк. і зніж. да дакумент. Кастусь быў старшым радыстам: усе сакрэтныя шыфры знаходзіліся ў яго. А з такімі дакуменцікамі, вядома, не разгуляешся, бо за іх адказваеш галавой. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запылі́цца 1, ‑пылюся, ‑пылішся, ‑пыліцца; зак.
Пакрыцца пылам. [Дзядзька] нават башлык адвёў на шапку, каб .. не запылілася. Баранавых. — Каля мукі ходзячы, вядома, што запылішся, — сказаў нехта з завознікаў. Сабаленка.
запылі́цца 2, ‑ліцца; зак.
Пачаць пыліцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цвёрда,
1. Прысл. да цвёрды.
2. перан.; безас. у знач. вык. Абавязкова, надзейна. [Курц:] — Выпісаць машыны і паставіць кваліфікаваных людзей. Пакуль гэта ўсё будзе, справа, вядома, зацягнецца, але затое гэта будзе верна і цвёрда. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)