саўлада́ць¹, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак., з кім-чым.

1. Перамагчы, узяць верх у чым-н.; адолець, асіліць каго-, што-н.

С. са злачынцам.

С. з канём (прымусіць слухацца, падпарадкаваць сабе). С. з сабою (перасіліць сябе).

2. Змагчы выканаць якую-н. работу, ажыццявіць што-н.

С. з уборкай хлеба.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Сухаве́ршнік ’дзяцел’ (Мат. Гом.). Відаць, ад сухаве́рх ’дрэва з засохлым верхам’, сухаве́рхі ’які мае сухі верх (пра дрэва)’ (Сл. ПЗБ), што да сухі і верх ’верхавіна’. Параўн. іншую назву сухарык, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

рэва́нш, ‑у, м.

Адплата за паражэнне, няўдачу, пройгрыш і пад., а таксама барацьба з мэтай узяць верх над ранейшым пераможцам. Узяць рэванш.

[Фр. revanche.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бараба́н, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Ударны мембранны музычны інструмент у выглядзе шырокага цыліндра, верх і ніз якога абцягнуты скурай.

Біць у б.

2. У розных машынах і механізмах: рухомая частка, якая мае форму цыліндра (спец.).

Падаваць снапы ў б.

3. Цыліндрычная частка будынка, якая падтрымлівае купал (спец.).

|| прым. бараба́нны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

патле́ць, ‑ее; зак.

1. Сатлець — пра ўсё, многае. А верх .. [дуба] такі самы, як і быў, але знізу дробнае голле патлела. Чорны.

2. Тлець некаторы час.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вярхо́чак (ласк.) ’верх’ (мядз., Нар. сл.) — дэмінутыў да верх (гл.), утвораны пры дапамозе суф. ‑очак. Карэннае ‑х‑ (а не ‑ш‑, як у вяршок, вяршочак) дае падставу меркаваць, што гэта магло быць вельмі старое ўтварэнне пры дапамозе суф. ‑ък‑ + ‑ьkъ > ‑ъčьkъ.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Крэ́йка ’верх страхі, дзе сходзяцца скаты’ (Сцяшк., Мат. АС). Гл. крэйга.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зду́жаць, -аю, -аеш, -ае; зак. (разм.).

1. каго-што. Узяць верх у барацьбе, бойцы; перамагчы.

Бароўся з тым, каго мог з.

2. што і з інф. Справіцца з тым, што патрабуе вялікіх фізічных намаганняў, многа працы.

Здужаў падняць на плечы мех.

3. перан., што. Засвоіць, зразумець (разм.).

З. курс фізікі.

|| незак. зду́жваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

*Вірхала́с, вірхьла́сіна, вірхьла́ска ’свавольнік’ (міёр., З нар. сл.). Да верхалаз, верх (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ако́лышак, ‑шка, м.

Абадок у некаторых мужчынскіх галаўных уборах, да якога прымацоўваецца верх. Шапкі насілі.. [настаўнікі] чорныя і белыя летнія — з шырокімі круглымі вярхамі, з машастовымі аколышкамі. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)