разары́цца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
1. Страціць сваю маёмасць, багацце; збяднець. [Рамізнік:] — Я гандляваў селядцамі, балыком, пане. Потым, як гэты Даўгавус адкрыў яшчэ і гастраном, усе мы разарыліся. Лупсякоў.
2. Разм. Патраціць на што‑н. грошы. Разарыцца на кнігі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
размо́ўны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да размовы (у 1 знач.), уласцівы ёй. Размоўная інтанацыя вершаў Маякоўскага. Размоўны стыль. □ Кідаецца ў вочы рытмічнае багацце паэмы [«Ясныя водбліскі» А. Бялевіча]. Рытм тут — то просты, размоўны, які нагадвае гаворку, то мілагучны і пявучы. «ЛіМ».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нажы́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад нажыць.
2. у знач. прым. Набыты паступова. Нажытае багацце. Нажыты вопыт.
3. у знач. наз. нажы́тае, ‑ага, н. Тое, што нажыта, набыта; нажытак. Нажытае нялёгка пакідаць На здзек і глум раз’юшанай арды. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нівеліро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы, ж.
1. Спец. Дзеянне паводле дзеясл. нівеліраваць (у 1 знач.).
2. Дзеянне паводле дзеясл. нівеліраваць (у 2 знач.). Як вядома, савецкай літаратуры, у якой незвычайнае багацце талентаў, заўсёды была чужая нівеліроўка творчай індывідуальнасці мастака. Кучар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фарту́на, ‑ы, ж.
Кніжн.
1. Удача, поспех; шчаслівы лёс. Дземідзецкі адчуў, што фартуна, нарэшце, павярнулася да яго сваім тварам. Новікаў.
2. Уст. Багацце, маёмасць. Госці раз’ехаліся, і Казімір Рэклайціс, гаспадар бацькоўскай фартуны, стаў жыць адзін, праводзячы час з парабкамі. Пестрак.
[Лац. fortuna.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мно́жыць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; незак.
1. што. Памнажаць адзін лік на другі. Множыць дзесяць на два.
2. каго-што. Павялічваць колькасць. Сеем, збіраем Спелае збожжа, Сабе, краіне Багацце множым. Купала. Гэтыя лясы жывілі і множылі партызанскія групы і цэлыя згуртаванні іх. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
найле́пшы, ‑ая, ‑ае.
1. Самы лепшы. Рэч найлепшай якасці. □ Розум — найлепшае багацце. Прыказка.
2. у знач. наз. найле́пшае, ‑ага, н. Самае лепшае. Марыць аб найлепшым. □ Чалавек, безумоўна, нараджаецца дзеля таго, каб упрыгожваць зямлю, ператвараць яе паводле сваіх уяўленняў аб найлепшым. Карпаў.
•••
Усяго найлепшага — развітальнае нежаданне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
схіну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., што.
1. Схіліць, нахіліць; сагнуць. Схінуць галаву на грудзі.
2. Абл. Схаваць куды‑н., каб хто‑н. не ўбачыў, не знайшоў. У Ваўкаўні, калі нямецкая «рама» над вёскай лётала, у зямлі поркаўся [Боганчык]. Схоў рабіў, каб багацце схінуць... Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мал ’назва вала чорнай поўсці’ (КЭС, лаг.). Відавочна, вельмі старая рэліктавая назва — параўн. і.-е. адпаведнікі лексемы малы́ (гл.). Не звязана з балг. мал ’скаціна’, ’маёмасць’, ’багацце’, ’частка спадчыны’, серб.-харв. ма̑л, алб. mall, арум. mal ’маёмасць’, якія з араб. mal ’тс’ (БЕР, 3, 624).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ды́хацца, ‑аецца; безас. незак., без дап. і чым.
Пра магчымасць дыхаць, умовы для дыхання. Лёгка дыхалася на ўлонні прыроды. Шахавец. І хоць нейкае нечуванае багацце раптоўна і не прыйшло, але праз усе гады добра елася і пілося, добра працавалася і слаўна дыхалася цудоўным скіп’ёўскім паветрам. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)