ме́сяц, -а, м.
1. Нябеснае цела, спадарожнік Зямлі.
З-за хмары выплыў м.
2. мн. -ы, -аў. Дванаццатая частка астранамічнага года.
Больш як м. знаходзіўся ў шпіталі.
|| памянш.-ласк. ме́сячык, -а, м. (да 1 знач.).
|| прым. ме́сячны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ко́зачка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Памянш.-ласк. да каза; невялікая каза.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ла́зенька, ‑і, ДМ ‑ньцы; Р мн. ‑нек; ж.
Памянш.-ласк. да лазня; невялікая лазня.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
маладзічо́к, ‑чка, м.
Ласк. да маладзік. За .. [хмарамі] то хаваўся, то выбліскваў тоненькі халодны маладзічок. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
га́ечка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Памянш.-ласк. да гайка; невялікая гайка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
суні́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Ласк. да суніца (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
то́ненькі, ‑ая, ‑ае.
Памянш.-ласк. да тонкі. Месяц тоненькія рожкі Чуць скасіў, схіліў наніз. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Псёлька, псёлечка ’ласкавы зварот да каня’ (Нас.), псёлька ’маленькае жарабя’ (Шат.), псёль‑псёль! ’падзыўныя для жарабяці’ (Шат.). Рус. смал. псёлька ласк. ’падзыўное слова для каня’, псёля ’тс’, псель, псёль ’падзыўныя словы для коней’. Гл. псе-псе-псе.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дзед¹, -а, М дзе́дзе, мн. дзяды́, дзядо́ў, м.
1. Бацькаў або матчын бацька.
2. Стары чалавек.
Сюды прыходзіў мудры д.
3. Муж (разм.).
Добра каша пры хлебе, добра баба пры дзедзе (прыказка).
◊
Дзед Мароз — казачны стары з сівой барадой, які ўвасабляе мароз і навагодняе свята.
Следам за дзедам — па прыкладзе старэйшых.
|| памянш.-ласк. дзядо́к, -дка́, мн. -дкі́, -дко́ў, м. (да 2 знач.; разм.).
|| ласк. дзяду́ля, -і, мн. -і, -ль, м., дзяду́ня, -і, мн. -і, -нь, м. і дзяду́ся, -і, мн. -і, -сь, м.
|| прым. дзе́даўскі, -ая, -ае і дзядо́ўскі, -ая, -ае.
Дзедаўская спадчына.
Дзядоўская паходка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дзе́ці, дзяце́й, дзе́цям, дзе́цьмі і дзяцьмі́, (аб) дзе́цях.
1. мн. да дзіця.
2. Маладое пакаленне, бліжэйшыя патомкі.
Бацькі і дзеці.
Гушча дзяцей не разганяе (прыказка).
|| памянш.-ласк. дзе́ткі, -так і дзе́тачкі, -чак.
|| прым. дзіця́чы, -ая, -ае.
Д. тэатр.
Д. дом.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)