прабі́цца сов.
1. в разн. знач. проби́ться; (проделаться — об отверстии — ещё) проломи́ться, продыря́виться;
п. праз гушча́р — проби́ться сквозь ча́щу;
рака́ ~бі́лася праз ска́лы — река́ проби́лась сквозь ска́лы;
у дне ~бі́лася дзі́рка — в дне проломи́лась ды́рка;
~бі́лася зялёная траві́ца — проби́лась зелёная тра́вка;
2. (наткнувшись на колючее, получить повреждение) наколо́ться; напоро́ться;
каро́ва ~бі́лася на сук — коро́ва напоро́лась (наколо́лась) на сук;
◊ п. ў лю́дзі — проби́ться в лю́ди;
не п. — не проби́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дзіра́, ‑ы; мн. дзіры; ж.
1. Вялікая дзірка (у 1 знач.); тое, што і дзірка. — Падай мне які-небудзь кол, а я ім здолею развярнуць дзіру так, што нават і сам улезу. Маўр. Пашчапала мачты вірам, Баржа знемагала. Трум праз шчыліны і дзіры Вада залівала. А. Александровіч.
2. Тое, што і дзірка (у 2 знач.). Штрыпке бездапаможна схапіўся за галаву і праклінаў увесь свет і сваю прафесію, праз якую ён трапіў у гэту.. дзіру, як называў ён падуладныя яму дэпо і станцыю. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
люк, ‑а, м.
1. Адтуліна (звычайна з векам) для пранікнення ўнутр або на паверхню чаго‑н. Каналізацыйны люк. □ Быстроў, адчыніўшы люк, забраўся ў машыну. Мележ. Праз другі ход, праз люк у столі над кухняй .. [Зося] прынесла прасціну, падушку, коўдру. Шамякін.
2. Тое, што і амбразура (у 1 знач.). Пасажырскі «дуглас» быў пераабсталяваны на ваенны лад. Наверсе зрабілі вежу.. Уздоўж бартоў — люкі для кулямётаў. Новікаў.
3. Адтуліна ў сценках машын, труб (для загрузкі або разгрузкі чаго‑н., асвятлення і пад.). Люк для засыпання хімікатаў.
[Гал. luik.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
а́зімут, ‑а, М ‑муце, м.
Спец.
1. Вугал паміж плоскасцю мерыдыяна і плоскасцю, якая праходзіць праз пункт назірання і нябеснае цела або іншы прадмет.
2. Вугал, які ўтвараецца ўзятым напрамкам руху і напрамкам на поўнач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апасро́дкаваны, ‑ая, ‑ае.
Кніжн.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад апасродкаваць.
2. у знач. прым. Дадзены не непасрэдна, а праз каго‑, што‑н. іншае. Уплыў Міцкевіча па беларускіх паэтаў другой паловы XIX стагоддзя быў апасродкаваны. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зава́лка, ‑і, ДМ ‑лцы, ж.
1. Разм. і спец. Дзеянне паводле дзеясл. завальваць — заваліць (у 1 знач.). Праз пяць хвілін сталявар праводзіў завалку печы шыхтай. Данілевіч.
2. Сумесь матэрыялаў, якой напаўняюць плавільную печ; шыхта.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
звіў, звіву, м.
Выгіб, звіліна. Дарогі, цёмныя дарогі! Вы так маўклівы, вы так строгі! Хто вас аблічыць? Хто вас змерыць? Хто вашы звівы ўсе праверыць? Колас. Таямнічымі звівамі беглі дарожкі праз гушчары да вёсак. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
імжэ́ць, ‑жыць; незак.
Тое, што і імжыць. Ноччу ляпіў мокры снег, раскісалі дарогі, .. а ўвесь дзень імжэў не то дождж, не то снег. Грахоўскі. Крыху імжэла. Праз тоўстыя ватнікі да самага нутра праймала золь. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
камісіяне́р, ‑а, м.
Пасрэднік у гандлёвых здзелках, які выконвае за ўзнагароду гандлёвыя даручэнні. Мінская гарадская ўправа закупіла ў Кіеўскай губерні партыю мукі праз нейкага камісіянера.. Апошні, карыстаючыся цяжкім становішчам, даставіў муку, непрыгодную для спажывання. «Весці».
[Фр. commissionare.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
каня́тнік, ‑а, м.
Разм. Пра ваўка, які душыць коней. Ён слухаў разам з намі воўчыя песні і расказваў, як учора ноччу конюх у іх на ўчастку з кладоўкі праз акно аблажыў аднаго старога канятніка. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)