дапя́ць, ‑пну, ‑пнеш, ‑пне; ‑пнём, ‑пняце; зак.
Разм.
1. Дайсці, дабрацца куды‑н. І куды толькі .. [Пятро] не кідаўся, куды не ездзіў шукаць якой рады ад страшэннай хваробы: дапяў да Кіева, аж некуды на цёплыя воды. Сабаленка. Не магла [Вера] дачакацца, пакуль вернецца Пятро з работы, спытала ў людзей, дзе носяць, і дапяла на сенажаць. Пальчэўскі.
2. Дамагчыся, дасягнуць чаго‑н. [Марыля:] Не такой падатлівай натуры.. [Сымон] у мяне ўдаўся. Хоць галавой наложыць, а свайго мусіць дапяць. Купала.
3. Зразумець што‑н., разабрацца ў чым‑н. Кляпнёў зразумеў, што яго далікатна просяць вымесціся з кабінета, толькі не адразу дапяў — завошта? Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
укаці́цца, укачуся, укоцішся, укоціцца; зак.
1. Коцячыся, апынуцца дзе‑н., пранікнуць куды‑н. Укаціўся мяч у вароты. / у перан. ужыв. За .. [Вурмістравым] у пакой укаціўся вялізны шызы клуб марознага паветра. Хадкевіч.
2. Разм. Уехаць. Раніцай укацілася ў вёску палутарка. // Хутка ўвайсці, убегчы куды‑н. [Бялькевіч:] — Памятаю, сяджу гэта я, а .. [Верабейчык] укаціўся хуценька, да сакратаркі падбег, нешта сказаў ёй, агледзеў усіх і знік. Савіцкі. Нячутна адчыніліся дзверы — і ўкаціўся Кляпнёў, як заўсёды з усмешачкай. Шамякін. // З цяжкасцю ўвайсці, улезці, уваліцца куды‑н. Насілу ўкацілася [Зося] ў хату. Крапіва. [Шпулькевіч:] — Я ледзьве ў сані ўкаціўся, ледзьве дапаў у мястэчка да фельчара, ён мне ўвесь бок убінтаваў. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пе́мза ’лёгкая порыстая горная парода вулканічнага паходжання’ (ТСБМ). З рус. пе́мза ’тс’, якое, паводле Фасмера (3, 231), з чэш. pemza, куды прыйшло з ст.-в.-ням. pumiʒ, bumiʒ < лац. pūmex ’тс’. Не выключана, што крыніцай запазычання ў рус. мову можа быць с.-нідэр. pums.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хілі́цца несов.
1. клони́ться, наклоня́ться; склоня́ться;
2. крени́ться;
ло́дка хі́ліцца — ло́дка крени́тся;
3. (да чаго, к чаму, куды) перен. клони́ться (к чему, куда); идти́ (к чему, куда);
дзень хі́ліцца к ве́чару — день кло́нится к ве́черу;
віда́ць, куды́ хі́ліцца спра́ва — ви́дно, куда́ кло́нится (идёт) де́ло;
4. (да каго) перен. льнуть (к кому); чу́вствовать расположе́ние (к кому)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
багні́сты, ‑ая, ‑ае.
З багнішчамі; балоцісты. Куды ні глянь — непраходныя багністыя балоты — вада і лаза. Сачанка. // Уласцівы багне. Тарфянішчаў багністы чад Змяёй у грудзі лез. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напрасо́ўваць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
Прасунуць куды‑н. або праз што‑н. вялікую колькасць чаго‑н.
напрасо́ўваць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да напрасаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перапало́хацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Вельмі моцна спалохацца, напалохацца. Усе [людзі] да таго перапалохаліся, што.. немаведама куды пахаваліся... Чарот. Хлапчук перапалохаўся і не ведаў, што гаварыць. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сцёкавы, ‑ая, ‑ае.
1. Які сцякае куды‑н. Сцёкавыя воды.
2. Які мае сцёк (пра вадаёмы). Сцёкавае возера.
3. Прызначаны для сцёку чаго‑н. Сцёкавая труба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кули́чки / жить у чёрта на кули́чках жыць за блі́зкім све́там; жыць чорт ве́дае дзе;
идти́ к чёрту на кули́чки ісці́ за блі́зкі свет; ісці́ чорт ве́дае куды́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыцягну́ць, -ягну́, -я́гнеш, -я́гне; -ягні́; -я́гнуты; зак.
1. каго-што. Цягай наблізіць, цягнучы, прысунуць, даставіць куды-н.
П. бервяно.
П. лодку да берага.
2. каго (што). Прывесці сілай ці супраць волі (разм.).
П. у госці.
3. каго-што. Прымусіць звярнуць увагу на што-н. або выклікацьжаданне прыбыць куды-н.
Выстаўка прыцягнула шмат наведвальнікаў.
4. каго (што). Прымусіць, выклікаць жаданне прыняць удзел у чым-н.
П. да работы ў камісіі.
5. каго (што) да чаго. Прымусіць адказаць за сваю дзейнасць, учынкі (афіц.).
П. да адказнасці.
|| незак. прыця́гваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. прыця́гванне, -я, н. (да 1—3 і 5 знач.) і прыцягне́нне, -я, н. (да 4 і 5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)