Нуль (БРС, ТСБМ), укр. нуль, рус. арх. нуль. Запазычана праз нямецкае Null з іт. nulla ’нішто, нічога’ < лац. nullus ’ніякі’ < ne ullus ’ні адзін’ (Фасмер, 3, 81; Бязлай, 2, 230).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перапы́ткі (пырыпы́ткы) ’распытванне, адзін з момантаў сватання’ (Клім.). Відаць, утворана на базе польск. przepytać (się) ’выпытваць, даведвацца, распытваць’. Беларускае літар. перапы́тваць абазначае ’адно і тое ж пытацца некалькі разоў’ (ТСБМ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Візаві́ ’адзін насупраць аднаго’; ’той, хто знаходзіцца насупраць’ (БРС). Запазычана з рус. визави ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 76) < франц. vis‑à‑vis ’тварам да твару’ (Фасмер, 1, 313; Шанскі, 1, В, 94).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Мат́анька, драг. ма́тычыла, бяроз. матэ́нька, ма́тня ’адзін з саламяных снапкоў, звязаны з некалькіх (3–5) пучкоў саломы каля гузыра, якімі пакрываецца ўся страха, апрача ніжняга рада’ (Нар. сл.). Да ма́та (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
небасхі́л, ‑у, м.
Частка неба над лініяй гарызонта; небакрай. З парадзелай цемры выступалі няясныя абрысы лясоў, раскінутых на далёкім небасхіле. Колас. Бляднелі зоры, і на празрыста-сінім небасхіле збіраліся кашлатыя воблакі. Чарнышэвіч. // Гарызонт. Адзін за адным, адзін за адным выплываюць з-за небасхілу караблі, усё роўна як з дна марскога. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
курну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Зацягнуцца дымам адзін раз; трохі пакурыць. — Эх, братцы! Курнуць бы, Эх, курнуць! Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лімфацы́ты, ‑аў; адз. лімфацыт, ‑а, М ‑цыце, м.
Адзін з відаў белых крывяных клетак у арганізме чалавека і пазваночных жывёл.
[Ад лац. lympha — вільгаць і грэч. kytos — клетка.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дэ-фа́кта, прысл.
Кніжн. Фактычна, сапраўды; проціл. дэ-юрэ. — Мы, як кажуць дыпламаты, нарэшце прызналі адзін аднаго дэ-факта. Шамякін.
[Лац. de facto.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ге́рцаг, ‑а, м.
Адзін з самых высокіх дваранскіх і княжаскіх тытулаў у краінах Заходняй Еўропы. // Асоба, якая мае гэты тытул.
[Ням. Herzog.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адна...,
Першая частка складаных прыметнікаў і назоўнікаў, якая адпавядае слову «адзін» (у 2, 8 знач.), напрыклад: аднаарачны, аднаасабовы, аднакласнік, аднатыпны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)