трубі́ць, трублю, трубіш, трубіць;
1. Дзьмучы ў трубу, прымушаць яе гучаць.
2.
3.
4.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Verbum
анлайнавы слоўніквы́йсці
1.
2.
◊ в. з галавы́ — вы́йти (вы́скочить) из головы́;
в. з даве́ру — вы́йти из дове́рия;
в. з мо́ды — вы́йти из мо́ды;
в. з ра́мак — вы́йти из ра́мок (за ра́мки);
в. з сябе́ — вы́йти из себя́;
в. з узро́сту (з гадо́ў) — вы́йти из во́зраста (из лет);
в. з-пад пяра́ — вы́йти из-под пера́;
в. (вы́біцца) на даро́гу — вы́биться на доро́гу;
в. на пе́нсію — вы́йти на пе́нсию;
в. (усплы́ць) наве́рх (на паве́рхню) — вы́йти нару́жу;
в. са стро́ю — вы́йти из стро́я;
в. (вы́брацца) сухі́м з вады́ — вы́йти сухи́м из воды́;
в. з го́нарам — вы́йти с че́стью;
в. ў адста́ўку — вы́йти в отста́вку;
в. (вы́біцца) ў лю́дзі — вы́йти (вы́биться) в лю́ди;
в. ў
в. ў тыра́ж — вы́йти в тира́ж;
на маё (яго́) вы́йшла — вы́шло по-мо́ему (по его́);
нічо́га не вы́йдзе — ничего́ не вы́йдет (не полу́чится)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
такі́ I,
1.
2.
3.
4.
◊ не з такі́х — не из таки́х;
т. і т. — тако́й-то;
такі́м чы́нам —
да тако́й ступе́ні — до тако́й сте́пени;
така́я ва́жнасць — э́ка ва́жность;
така́я спра́ва — тако́е де́ло;
ёсць така́я спра́ва — есть тако́е де́ло;
у такі́м вы́падку, у такі́м ра́зе — в тако́м слу́чае;
така́я ўда́ча — тако́й уроди́лся;
тако́й бяды́ — невелика́ беда́;
які́я са́мі, такі́я і са́ні —
не такі́ стра́шны чорт, як яго́ малю́юць —
такі́ II частица,
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
той,
◊ між тым як — ме́жду тем как;
між тым — ме́жду тем;
ра́зам з тым — вме́сте с тем;
пе́рад тым — пе́ред тем;
як на то́е —
пасля́ таго́ — по́сле того́;
тым больш — тем бо́лее, тем па́че;
больш за то́е — бо́лее того́;
тым лепш — тем лу́чше;
тым ча́сам — тем вре́менем;
да таго́ ча́су — до того́ вре́мени;
і без таго́ — и без того́;
не без таго́ — не без того́;
да таго́, што... — до того́, что...;
тым не менш — тем не ме́нее;
спра́ва ў тым... — де́ло в том...;
т. ці і́ншы — тот или ино́й;
як т. каза́ў — как говори́тся;
па т. раз — по тот раз;
няма́ таго́, каб... — нет того́, что́бы...;
і да таго́ падо́бнае — и тому́ подо́бное;
у тым вось і шту́ка — в том-то и шту́ка;
адпра́віць (адпра́віцца) на той
ні з таго́ ні з сяго́ — за здоро́во живёшь; ни с того́ ни с сего́;
не быва́ць таму́ — не быва́ть тому́;
то́лькі тае́ бяды́! — что за беда́!, бо́льше бы беды́ не́ было!;
не на таго́ нарва́ўся — не на того́ напа́л;
т., ды не т. —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
во́льны, ‑ая, ‑ае; ‑лен, ‑льна.
1. Нікому не падпарадкаваны, ні ад кога не залежны, які мае магчымасць адвольна распараджацца сваім часам, ажыццяўляць свае жаданні.
2. Свабодны ад сацыяльнага і інш. прыгнёту.
3. Нікім, нічым не заняты; пусты, свабодны.
4. Не абмежаваны якімі‑н. перашкодамі, прадметамі, бязмежны, бяскрайні.
5. Нястрыманы, які выходзіць за межы прынятых нормаў.
6. Уласцівы свабоднаму жыццю.
7. Які заклікае, абуджае імкненне да волі; свабодалюбны.
8. Больш чым дастатковы па велічыні, прасторны.
9. Які робіцца без выкарыстання спартыўных прылад.
10. Які адбываецца на свабодзе, не ў памяшканні, не пад наглядам.
11. У якім не прытрымліваюцца пэўнага парадку.
12. Не заціснуты, не замацаваны ў чым‑н.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сысці́ся, сыдуся, сыдзешся, сыдзецца;
1. Ідучы з розных бакоў, сустрэцца, сутыкнуцца з кім‑н.
2. Прыйсці з розных бакоў у адно месца; сабрацца — пра ўсіх, многіх.
3. Сустрэцца для паядынку, спаборніцтва, бітвы.
4. Уступіць у блізкія, сяброўскія адносіны; пасябраваць.
5.
6.
7.
8.
9.
10. Наблізіцца адзін да аднаго, даткнуцца, дакрануцца.
11. Прымкнуўшы шчыльна адно да аднаго, злучыцца.
12. Аказацца, сканцэнтравацца ў адным месцы.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
даліка́тны, ‑ая, ‑ае.
1. Ветлівы, ласкавы ў абыходжанні з людзьмі; уважлівы, паслужлівы.
2.
3. Кволы, тонкі; выпеставаны.
4. Складаны, тонкі па выкананню.
5. Кволы, мяккі, прыемны навобмацак (пра валасы, пух, тканіну і пад.).
6. Прыемны на смак, пах, гучанне і пад.
[Ад фр. délicat.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раскі́дацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца;
1. Стаць непрыгодным, разбурыцца, разваліцца на часткі.
2. Размясціцца на вялікай прасторы, далёка адзін ад аднаго.
3. Раскінуць рукі, ногі (у сне).
4.
5.
6.
7. Заняцца адначасова многімі справамі, не засяроджваючыся ні на чым.
раскіда́цца, ‑а́юся, ‑а́ешся, ‑а́ецца;
1.
2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стая́ць, стаю́, стаі́ш, стаі́ць; стаі́м, стаіце́;
1. Знаходзіцца на нагах у вертыкальным становішчы, не рухаючыся з месца (пра чалавека, жывёлу).
2. Выконваць якую‑н. работу, займацца якой‑н. справай, звязанай са знаходжаннем на нагах.
3. Быць нерухомым, не рухацца з месца (пра чалавека, жывёлу).
4. Не працаваць (пра завод, фабрыку або механізмы і пад.).
5. Быць устаноўленым, умацаваным на чым‑н., на якой‑н. апоры; трымацца, знаходзіцца на чым‑н.
6. Мець часовае месцазнаходжанне, размяшчацца дзе‑н. (на адпачынку, пастоі, стаянцы).
7. Займаць баявую пазіцыю, размяшчацца на якім‑н. участку мясцовасці для вядзення баявых аперацый.
8. Мужна і стойка трымацца ў баі, не адступаць, вытрымліваць націск.
9.
10. Знаходзіцца, размяшчацца дзе‑н.
11. Існаваць, быць на свеце.
12. Мець патрэбу ў разглядзе, вырашэнні, пераадоленні.
13. Трымацца, панаваць, быць (пра стан чаго‑н.).
14. Пастаянна быць у памяці, перад вачамі (пра якія‑н. думкі, уяўленні і пад.).
15. Трымацца на якім‑н. узроўні, займаць якое‑н. становішча.
16. У прыназоўнікавых спалучэннях з некаторымі назоўнікамі ўжываецца ў значэнні: займаць тое або іншае становішча ў грамадстве, мець грамадскую значнасць (сярод каго‑, чаго‑н. або ў адносінах да каго‑, чаго‑н.).
17.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гнаць, ганю́, го́ніш, го́ніць;
1. Прымушаць рухацца ў якім‑н. напрамку.
2. Прымушаць хутка рухацца, наганяць.
3. і
4.
5. Здабываць пры дапамозе перагонкі.
6. Працуючы чым‑н., рабіць, утвараць.
7.
8.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)