фа́за, -ы, мн. -ы, фаз, ж.
1. Момант, этап, асобная стадыя ў развіцці і змяненні чаго-н.
Першая ф. месяца.
Вадкая ф.
Уступіць у новую фазу развіцця.
2. Асобная група абмотак генератара (спец.).
|| прым. фа́завы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
халадзі́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Шафа з халадзільнай устаноўкай.
Трымаць прадукты ў халадзільніку.
2. Збудаванне, прадпрыемства, спецыяльнае памяшканне з паніжанай тэмпературай для захоўвання чаго-н. у холадзе.
Вагон-х.
Прамысловы х.
|| прым. халадзі́льнікавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цалава́ць, -лу́ю, -лу́еш, -лу́е; -лу́й; -лава́ны; незак., каго-што.
Дакранацца вуснамі да каго-, чаго-н. у знак любві, ласкі, дружбы і пад.
Ц. маці.
Ц. руку.
|| зак. пацалава́ць, -лу́ю, -лу́еш, -лу́е; -лу́й; -лава́ны.
|| наз. цалава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цярпі́мы, -ая, -ае.
1. Такі, які можна цярпець, з якім можна мірыцца.
Цярпімыя ўмовы жыцця.
2. Які ўмее мірыцца з кім-, чым-н.; памяркоўны.
Цярпімыя адносіны да чаго-н.
|| наз. цярпі́масць, -і, ж.
Ц. да чужых выказванняў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
частата́, -ы́, ДМ -таце́, мн. -то́ты, -то́т, ж.
1. гл. часты.
2. Велічыня, якая выражае колькасць паўтарэнняў чаго-н. у адзінку часу (спец.).
Ч. хістанняў маятніка.
Ч. электрамагнітных хваль.
|| прым. часто́тны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шарж, -а і -у, мн. -ы, -аў, м.
1. -у. Сатырычная або гумарыстычная манера адлюстравання каго-, чаго-н. у падкрэслена скажоным, карыкатурным выглядзе.
2. -а. Малюнак, партрэт, выкананы ў такой манеры.
Сяброўскі ш.
|| прым. ша́ржавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ахво́тнік (да чаго) м. охо́тник; люби́тель (чего);
ён вялі́кі а. да кніг — он большо́й охо́тник до книг;
а. да му́зыкі — люби́тель му́зыки;
знайшло́ся шмат ~каў пайсці́ ў тэа́тр — нашло́сь мно́го охо́тников пойти́ в теа́тр
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пажартава́ць сов.
1. (нек-рое время) пошути́ть;
2. (з каго, чаго і без дап.) пошути́ть (над кем, чем и без доп.); (не зло — ещё) подтруни́ть (над кем, чем);
3. (сказать несколько острот) поостри́ть, состри́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
насячы́ і насе́кчы, ‑сяку, ‑сячэш, ‑сячэ; ‑сячом, ‑сечаце, ‑сякуць; пр. насек, ‑кла; зак. насячы; зак.
1. што. Пакрыць паверхню чаго‑н. насечкамі, надрэзамі. Насячы напільнік.
2. чаго. Ссячы нейкую колькасць чаго‑н. Насячы ў лесе жэрдак. □ Правальваючыся па пояс у снег, я пасек у ельніку лапак, вынес іх і накідаў пад заднія колы. Хадкевіч. // Перасякаючы або рассякаючы, нарыхтаваць у нейкай колькасці. Насячы галля на падпал. □ Дровы.. [Міканор] прынёс не адразу, бо, відаць, трэба было іх яшчэ насекчы. Кулакоўскі.
3. чаго. Дробна скрышыць, перасекчы ў нейкай колькасці. Насекчы буракоў. Насячы карыта паранай бульбы. □ Не жывуць самапасам і меншыя [дзеці]: у таго клопат — трусоў дагледзець, таму трэба бацвіння назбіраць і ў карыце насекчы. Ракітны.
4. каго-што. Разм. Нахвастаць, насцябаць. Насячы ногі крапівою. □ — Левую шчаку, відаць, дажджом пасекла, што аж гарыць? — сарваўшы плашч-палатку, злосна спытаў Кастусь. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ува́рваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да уварыць.
уварва́ць, ‑рву́, ‑рве́ш, ‑рве́; ‑рвём, ‑рвяце́; зак., што і чаго.
1. Вырваць хуткім рухам невялікую частку чаго‑н. Уварваць жменю сена. // перан. Здабыць, прысвоіць сабе нейкую колькасць чаго‑н. [Уладзік:] — Я грошы не збіраю і не кладу ў паклад. Што ўварву — прагуляю. Крапіва. [Стэфа:] — Усё выведаў [Юхім], усё выглядзеў і з’явіўся. Як груган, каб сабе што ўварваць. Савіцкі.
2. перан. З цяжкасцю вылучыць, выкраіць (пра час). Часамі можна і ўдзень часіну ўварваць. Чорны. У мяне зусім не стала вольнага часу, рэдка калі ўварвеш якую гадзіну, каб пайсці ў кіно ці парк. Ус.
3. Разм. Заставіць каго‑н. патраціць час, энергію, сілы і пад. Колькі ён мне здароўя ўварваў!
4. Укусіць. Сабака ўварваў за нагу.
•••
Уварваць кусок (кавалак) — захапіць сабе частку якога‑н. багацця, атрымаць прыбытак з чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)