дро́цік 1, ‑а, м.

Памянш. да дрот; невялікі кавалак тонкага дроту. Застаўшыся адзін, я адразу ж садзіўся за стол і да позняй ночы выбіраў, разводзіў і зноў зводзіў у адно шматлікія арміі лічбаў, ціха перакідваючы іх на дроціках лічыльнікаў. Ракітны.

дро́цік 2, ‑а, м.

Старадаўняя кідальная зброя ў выглядзе невялікага кап’я.

[Грэч. doration — маленькае кап’ё.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дурнава́ты, ‑ая, ‑ае.

Разм. Не зусім разумны, крыху дурны. Бывалі такія выпадкі, калі які-небудзь дурнаваты язь або лешч, уцякаючы «на ваду», трапляў у сетку. Колас. // Які выражае разумовую абмежаванасць, тупасць. Руды, калматы Ігнат, хутка пасалавеўшы, упяўшы дурнаватыя вочы ў стол, амаль увесь час маўчаў — не дарма далі мянушку — Барак! Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

расшпілі́ць, ‑пілю, ‑піліш, ‑піліць; зак., што.

Раз’яднаць што‑н. зашпіленае. Расшпіліць паліто. □ Нешта перашкодзіла старому гаварыць, ён задыхнуўся, расшпіліў каўнер. Бажко. Я расшпіліў кабуру, дастаў браўнінг і стрэліў у гадзюку. Мікуліч. // Вызваліць, раскрыць засцежку (гаплікі, гузікі і пад.), каб раз’яднаць зашпіленае. Заслонаў сеў за стол, расшпіліў гузікі кажушка і загаварыў. Шчарбатаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ссу́нуты, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад ссунуць.

2. у знач. прым. Набліжаны адзін да другога. На [дзвюх] ссунутых лаўках, там, дзе звычайна стаіць стол, ляжала Таня. Шамякін. // Насуплены, нахмураны (пра бровы). Ссунутыя бровы, маршчакі на лбе і нейкі шкляны бляск вачэй столькі выказвалі болю душы, што Ахтан баяўся паварушыцца. Алешка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хаўту́ры, ‑тур; адз. няма.

1. Разм. Абрад провадаў нябожчыка для пахавання. — Хаўтуры ў іх. Дзіцёнак у Турбоціхі памёр, — сказалі войту. Гарэцкі. Вяселле слаўна песнямі, хаўтуры — плачам. Прымаўка.

2. Абл. Жалобны стол, абед па нябожчыку. Пахаваў поп дзіця, пахрысціў тройчы магілу, выпіў першы, пакуль сабраліся людзі, чарку на хаўтурах і паехаў. Пальчэўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

што́ра, ‑ы, ж.

Заслона на акно (радзей на дзверы), якую можна падымаць, апускаць або рассоўваць у бакі. Апусціць шторы. Рассунуць шторы. □ Адкінуўшы шчыльную жоўтую штору, маёр зірнуў у акно. Навуменка. [Пакой] злёгку зацяняўся прыапушчанымі шторамі. Ракітны. Ротмістр замкнуў стол і цвёрдаю, хуткаю хадою выйшаў з кабінета ў другія дзверы, завешаныя штораю. Колас.

[Фр. store.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эста́мп, ‑а, м.

Адбітак якога‑н. відарыса на паперы, тканіне, пергаменце і пад., зробленага самім мастаком або майстрам-гравёрам. [Зося] хутка ўвайшла ў цемнаваты цесны калідорчык, павярнула налева і спынілася ў шырокіх дзвярах, аслепленая бляскам мэблі, эстампаў на сценах.. і яшчэ многага іншага, чым быў устаўлены нізкі стол на тонкіх ножках. Шамякін.

[Фр. estampe ад іт. stampa — друк, адбітак.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́валіць I сов.

1. в разн. знач. вы́валить;

в. седака́ з сане́й — вы́валить седока́ из сане́й;

наро́д ~ліў з клу́ба — наро́д вы́валил из клу́ба;

2. вы́ложить, вы́сыпать;

~ліў на стол усё, што было́ ў кішэ́ні — вы́ложил (вы́сыпал) на стол всё, что бы́ло в карма́не;

3. разг. вы́сунуть;

язы́к ~ліў — язы́к вы́сунул

вы́валіць II сов. (сукно) вы́валять, сваля́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

парэ́заць сов.

1. в разн. знач. поре́зать;

п. руку́ — поре́зать ру́ку;

п. сыр — поре́зать сыр;

ты адпачні́, а я парэ́жу — ты отдохни́, а я поре́жу;

п. усі́х гусе́й — поре́зать всех гусе́й;

2. (на много частей, во многих местах) изре́зать; (небрежно — ещё) искромса́ть;

~заў усю́ папе́ру — изре́зал всю бума́гу;

~заў уве́сь стол — изре́зал весь стол;

3. (дрова) поре́зать, попили́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Віспа ’нізкі пакаты пясчаны бераг’ (стол., Яшк.). Укр. виспа ’востраў’, польск. wyspa. Бел. лексема запазычана з польск. мовы (з пераносам значэння ’востраў’ → ’нізкі бераг’). Польск. wyspa Брукнер (639) суадносіць з дзеясловам suć, spę ’насыпаць’ (параўн. яшчэ рус. сопка, бел. сопка). Гл. вы́сып.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)