хаце́нне ср. хоте́ние, жела́ние;
◊ на ўся́кае х. ёсць цярпе́нне — посл. на вся́кое хоте́нье есть терпе́нье
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пороховни́ца парахаўні́ца, -цы ж.;
◊
есть ещё по́рох в пороховни́цах ёсць яшчэ́ по́рах у парахаўні́цах;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заду́мацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак.
1. Аддацца думкам, пачаць думаць, разважаць над чым-н.
Ёсць над чым з.
З. на момант.
2. безас., каму з інф. Прыйсці ў галаву, захацецца (разм.).
Задумалася мне схадзіць у ягады.
|| незак. заду́мвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аа́зіс, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Месца ў пустыні, дзе ёсць вада і расліннасць.
Зялёны а. у моры пяскоў.
2. Аб чым-н., што з’яўляецца прыемным выключэннем на агульным фоне (перан.).
Культурны а.
|| прым. аа́зісны, -ая, -ае.
Аазісная расліннасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
выкру́тлівасць, ‑і, ж.
Разм. Уласцівасць выкрутлівага. Дазвол ёсць, пляц ёсць — і .. [Бабейка] ўзяўся за справу з уласцівай яму энергіяй і выкрутлівасцю. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падвалі́ць, -алю́, -а́ліш, -а́ліць; -а́лены; зак.
1. што і чаго. Падсыпаць вялікую колькасць чаго-н.
П. воз пяску пад прызбу.
2. безас., каго-чаго. Прыбавіцца яшчэ, у дадатак да таго, што ёсць (разм.).
Народу падваліла.
За ноч падваліла снегу.
|| незак. падва́льваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чу́тна і чутно́.
1. безас., у знач. вык. Можна чуць.
Не ч. песень.
2. безас., у знач. вык. Ёсць звесткі (разм.).
Пра яго нічога не ч.
Ніякіх навін не ч.?
3. у знач. пабочн. сл. Кажуць, як кажуць, нібыта (разм.).
Ён, ч., добра зарабляе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заграбу́шчы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які імкнецца пабольш захапіць сабе; прагны. Ёсць прагныя, з заграбушчымі рукамі, як гэты Забела, ёсць больш памяркоўныя, якія бяруць па патрэбе, з аглядкай. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
быць, цяпер. няма (у 3 ас. адз. л. ёсць); быў, была́, было́, былі́; бу́ду, бу́дзеш, бу́дзе; будзь; незак.
1. Жыць, існаваць, мець месца.
Быў чалавек і не стала.
Быў бы хлеб, а людзі знойдуцца (прыказка).
2. Прысутнічаць, знаходзіцца.
Б. на рабочым месцы.
3. Рабіцца, здарацца.
Учора быў град.
4.
З ас. адз. л.
бу́дзе. Ужыв. ў знач. цяперашняга часу: ёсць, маецца.
Яму будзе гадоў трыццаць.
5. Ужыв. як частка састаўнога выказніка.
Дзяўчына была ўрачом.
◊
Будзь (бывай) здароў — развітальны зварот з добрымі пажаданнямі.
Было ні было (разм.) — трэба рызыкнуць.
Што будзе, тое будзе (разм.) — аддацца на волю лёсу.
Як бы там (што б там) ні было — нягледзячы ні на што.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хвілі́на, -ы, мн. -ы, -лі́н, ж.
1. Мера часу, роўная 1/60 гадзіны ці 60 секундам.
Чакаем дваццаць хвілін.
2. Кароткі прамежак часу, імгненне.
Зайдзі на хвіліну, ёсць справа.
Хвілінай веку не надточыш (прыказка).
|| памянш.-ласк. хвілі́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.
|| прым. хвілі́нны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)