Стры́ца, стры́чшка ‘калёсіка ў калаўроце з выемкай, на якую накладваецца шнур’ (Скарбы; свісл., Нар. сл.). Няясна. Магчыма, да польск. stryk ‘шнур’ < ням. Strick ‘тс’, звязанага з Strang ‘шнур’ (Брукнер, 522), што ўяўляе семантычны перанос па сумежнасці. Параўн. польск. stryczek ‘шнурок, вяроўка’, ад якога ст.-бел. стричокъ ‘тс’ (Ст.-бел. лексікон), гл. Булыка, Лекс. запазыч., 102.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аб’е́зны, ‑ая, ‑ае.
Такі, па якім аб’язджаюць; кружны. Доўгі шнур падвод на момант затрымаўся, пасля пярэдняя завярнула на аб’езную сценку. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нядба́лец, ‑льца, м.
Разм. Нядбалы, лянівы чалавек. Бяда няўмекам і нядбальцам, Хто шнур зжуе няроўным плехам — Антось яго ўжо дойме смехам. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шнуро́к, ‑рка, м.
Памянш.-ласк. да шнур (у 1, 4 і 5 знач.); невялікі шнур. [Люда] стаяла ад сонца, у белай вышыванай кофтачцы, зацягнутай чырвоным шнурком, трымала ў руках зялёную галінку. Брыль. На снезе ўбачыш і вузлаваты шнурок слядкоў лісы, якая мышкавала пад ёлкамі. Машара. Набітая на вузкія шнуркі, параскіданыя па розных мясцінах, і разгароджаная межамі, зямля скупа аплачвала працу. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пяце́льны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да пятлі (у 2 знач.). Пяцельны рад. Пяцельная дзірка. // Прызначаны для петляў, для апрацоўкі петляў. Пяцельны шнур. Пяцельная машына.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Палоса ’шнур, участак зямлі’ (ТСБМ, Касп., Бяльк., Сл. ПЗБ). Да паласа́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гарба́рны, ‑ая, ‑ае.
Звязаны з апрацоўкай і вырабам шнур, прызначаны для вырабу шкур. Гарбарны завод. Гарбарная прамысловасць. // Зроблены са шнуры; які з’яўляецца прадуктам гарбарнай вытворчасці. Гарбарныя вырабы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Паваро́зка ’цясёмка, шнур’ (Пал.), павороз ’пацёк (поту, расы на вокнах і інш.)’ (Нар. лекс., лельч.). Гл. паўроз.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вігва́м, ‑а, м.
Купалападобнае жыллё індзейцаў Паўночнай Амерыкі з вецця, кары і шнур. [Індзейцы] жылі не ў хатах, .. а ў сапраўдных вігвамах, такіх, як малююць іх у школьных кнігах. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Касаго́рына ’калі дарога ці шнур зямлі мае косы схіл’ (КЭС, лаг.). Да папярэдняга з выкарыстаннем апелятыўнага суфікса ‑ina.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)