Ро́хманы ’хваравіты’ (ветк., Мат. Гом.) — у выніку семантычных зменаў да рахма́ны (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мле́йкі ’які выклікае млявасць’ (беласт., Сл. ПЗБ). З ⁺мдлейкі. Параўн. польск. mdleja ’хваравіты, кволы чалавек’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дэкампрэ́сія, ‑і, ж.
1. Спец. Паступовае змяншэнне ціску, які дзейнічае на вадалазаў, кесоншчыкаў пры пад’ёме іх з глыбіні.
2. Хваравіты стан, які ўзнікае ад рэзкага паніжэння ціску навакольнага паветра.
[Фр. décompression.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хво́расць, ‑і, ж.
Разм. Хвароба, недамаганне, хваравіты стан. Хворасць у дзеда з гадамі не прайшла, а большала. Сачанка. У Мікалаеўшчыне розныя рэўматычныя хворасці выганялі з дапамогай мясцовай гразі. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Непахарэ́мны ’хваравіты і капрызны’ (Сл. ПЗБ). Няясна; каранёвы элемент нагадвае польск. chory ’хворы’, аднак словаўтваральная структура застаецца нявысветленай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
натру́джаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад натрудзіць.
2. у знач. прым. Стомлены, прыведзены ў хваравіты стан (працай, хадой і пад.). Натруджанае цела ныла.., а час цягнуўся доўга, нібы вечнасць. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ко́ма 1, ‑ы, ж.
Цяжкі хваравіты стан, які характарызуецца стратай прытомнасці і рэзкім парушэннем кровазвароту, дыхання, працэсу абмену.
[Ад грэч. kōma — глыбокі сон.]
ко́ма 2, ‑ы, ж.
Невялікі (меншы за 1/8 тона) інтэрвал паміж двума гукамі.
[Ад грэч. kómma — адрэзак.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нездаро́ўе, ‑я, н.
Недамаганне, хваравіты стан. Два тыдні ў нашай вёсцы не было старасты.. Тады Кубец прыехаў да старога Тараса і прапанаваў яму быць старастам. Тарас адмовіўся, спаслаўшыся на старасць і нездароўе. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
до́хлы, ‑ая, ‑ае.
1. Здохлы, мёртвы (пра жывёлу, насякомых). Дохлы кот. Дохлая мыш.
2. перан. Разм. Хілы, кволы, хваравіты. Справіў ён [Набілкін] сабе палатняны шацёр, .. сеў на сваю дохлую кабылку і паехаў у свет. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Нямо́глы ’слабы, хваравіты’ (Сл. ПЗБ, Сцяшк.). Архаізм, параўн. ст.-чэш. nemohlý ’тс’, да магчы (Махэк₂, 395), параўн. немагчы́ ’недамагаць’, німагушчы ’слабы’ (Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)