ко́жны, -ая, -ае, (мн. ўжыв. толькі ў спалучэннях колькасных лічэбнікаў з назоўнікамі, а таксама пры словах у форме мн. са значэннем адз.ў займ. азнач.
Усякі; адзін з усіх, узяты асобна.
Кожная сям’я.
К. дзень.
Кожныя дзве гадзіны.
Кожныя тры дні.
На к. дзень.
Кожнаму (наз.) не патрапіш сказаць.
К. (наз.) так умее.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ячэ́йка, -і, ДМ -йцы, мн. -і, ячэ́ек, ж.
1. Паглыбленне, дзірачка і пад. (у цэлай сістэме падобных).
Ячэйка сотаў.
2. Невялікая арганізацыйная група, дробная адзінка, якая ўваходзіць у склад якога-н. аб’яднання або грамадскай арганізацыі.
Сям’я — пярвічная я. грамадства.
Падпольная я.
3. Невялікі акоп для аднаго стралка (спец.).
Агнявая я.
|| прым. ячэ́йкавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
двухкватэ́рны, ‑ая, ‑ае.
Які складаецца з дзвюх кватэр. Двухкватэрны драўляны домік, у якім жыла сям’я Кудзіных і куды спяшалася Марынка, стаяў на рагу далёкіх ад цэнтра ціхіх вулак. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павянча́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Уступіць у шлюб, адбыўшы абрад вянчання ў царкве. Уся сям’я і радня Марціна і яго маладой пастаялі на тым, каб павянчацца ў царкве. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падзёнка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Тое, што і аўсянік. Скача воддаль падзёнак сям’я і канае з сонцам. Караткевіч. Падзёнкі — прывабная здабыча для рыбы. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасялко́вец, ‑коўца, м.
Разм. Жыхар пасёлка. Кожнага з чатырох трактарыстаў, што ішлі сёння на абарону Радзімы, праводзіла сям’я, радня, а ўсіх іх праводзілі пасялкоўцы. Пальчэўскі. Паўнакроўным жыццём жывуць пасялкоўцы. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Наброд ’валацуга, заходжы падазронага выгляду’ (Бяльк.), ’зброд’: Наброд карова, глядзі і ня ўледзіш (Юрч. Фр. 3: ’шкадлівая’), наброды ’прыезджы чалавек, сям’я’ (мсцісл., Янк. 1), набродны ’прыблудны’ (рэчыц., Нар. сл.), рус. набро́д ’навалач’. Ад набрысці, брысці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Радзі́ма ’бацькаўшчына; месца нараджэння’ (ТСБМ), ’сям’я, радня’ (Стан.), ’айчына’ (Сцяшк.). Ад род 1 (гл.) з дапамогай суф. ‑ім‑а, які мае значэнне прыналежнасці да чаго-небудзь, параўн. бел. пабраці́м, серб.-харв. rodim ’сваяк’ (Скок, 3, 152).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рой, -ю, мн. раі́, -раёў м.
1. Вялікая колькасць насякомых, якія кружацца ў паветры.
Р. мошак.
2. Сям’я пчол (або іншых падобных насякомых), якія ўтвараюць на чале з маткай адасобленую групу.
Пчаліны р.
3. перан. Мноства, вялікая колькасць каго-, чаго-н.
Р. думак.
|| прым. ро́евы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.) і ро́йны, -ая. -ае (да 2 знач.).
Роевыя пчолы.
Ройны вулей.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тулі́цца, тулю́ся, ту́лішся, ту́ліцца; незак.
1. Гарнуцца, прыціскацца да каго-, чаго-н.
Дзіця туліцца да маці.
2. перан. Адчуваць большую прыязнасць да каго-н., быць больш адданым каму-н.
Хлопчык больш туліўся да бацькі.
3. Знаходзіць прытулак, прыстанішча дзе-н. у цеснаце.
У цеснай хаце тулілася сям’я з дзевяці чалавек.
4. перан. Размяшчацца, знаходзіцца дзе-н. у зацішным месцы.
Вёска тулілася каля лесу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)