Сцягу́н ’трыпутнік’ (стаўб., Нар. скарбы). Да сцягнуць, параўн. сцягун, бо як лістком прыкладзеш да раны, то быстра сцягваецца і загойваецца (там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
звалачы́, ‑лаку, ‑лачэш, ‑лачэ; ‑лачом, ‑лачаце; зак., каго-што.
Разм.
1. Цягнучы, зняць з чаго‑н., адкуль‑н. Звалачы мяшок з воза.
2. Цягнучы, перамясціць куды‑н. [Пятрусь] звалок драбіны з дарогі і, апусціўшы галаву, пайшоў дадому. Колас.
3. Сабраць, сцягнуць у адно месца. Звалачы галлё ў кучу.
4. Угаварыць, прымусіць пайсці куды‑н. — На рыбу .. [бацьку] Яўхім звалок. Кажа, у дождж ловіцца добра. Савіцкі.
5. Украсці, сцягнуць. Андрэю нельга было адыходзіць далёка, сабакі маглі пранюхаць і звалачы мяса, а ліхі чалавек — украсці аглоблі. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
назвалака́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
1. Цягнучы, зняць з чаго‑н. або адкуль‑н. у вялікай колькасці. Назвалакаць мяшкоў з воза.
2. Сабраць, сцягнуць у адно месца вялікую колькасць чаго‑н. Назвалакаць кучу галля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Паця́жына ’лагчына, нізкае месца падоўжанай формы’ (стаўб., Прышч., дыс.), як і нацяжкі ’бакавыя вяроўкі ў сасе, прымацаваныя да аглабель’ (Касп.), да пацягнуць Сцягнуць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падпераза́ць, ‑перажу, ‑пяражаш, ‑пяража; зак., каго-што.
Сцягнуць, зацягнуць па таліі поясам, папругай і пад.; надзець на каго‑н. пояс, папругу і пад. Прыйшлося [шынель] падперазаць папругаю. Грахоўскі. Дзямід Сыч падперазаў патранташ, перакінуў цераз плячо р[э]мень сеткі. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зашнурава́ць 1, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., што.
Сцягнуць шнурком, шнуркамі. Зашнураваць чаравікі. □ Злобіч удзячна глянуў на свайго ад’ютанта і таропкімі рухамі зашнураваў на грудзях плашч-палатку. М. Ткачоў.
зашнурава́ць 2, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак.
Пачаць шнураваць 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Падпераза́ць ’сцягнуць, зацягнуць на таліі поясам, папругай і г. д.; надзець на каго-н. пояс, папругу і пад.’ Рус. (паўдн., зах.) подпераза́ть, укр. підпереза́ти ’тс’. Ад пераз (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сця́гнуты, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад сцягнуць.
2. у знач. прым. У мовазнаўстве — які надвергнуўся сцяжэнню, усечаны. У мове паэтычных твораў (асабліва XIX і першай трэці XX стагоддзя) нярэдка сустракаюцца так званыя сцягнутыя, або ўсечаныя, формы прыметнікаў. Граматыка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
совле́чь сов., уст. сцягну́ць, сарва́ць, садра́ць;
◊
совле́чь с пра́вильного пути́ збіць з пра́вільнай даро́гі (з пра́вільнага шля́ху).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Сця́гень ’сувязь загнутых верхніх частак палазоў з пярэднімі капыламі’ (ПСл). Ад сцягнуць, параўн. іншыя назвы той жа дэталі сцягі, усцяглі (гл.) ’планка, што ідзе ад галоўкі саней да першага капыла’ (Маслен.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)