Архірэ́й ’старшы свяшчэннік (іерэй)’. Ст.-рус. архиерей з ст.-слав. архиереи < грэч. ἀρχιερεύς ’тс’. Фасмер, 1, 91.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зверападо́бны, ‑ая, ‑ае.
Які нагадвае звера, падобны да звера. Былі сярод .. [наглядчыкаў астрога] зверападобны садыст і какаініст старшы сержант Барэйша і Алесь Камар, хлопец з Палесся. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вазіла 1 ’павозка’ (Бір. Дзярж.). Рус. устар. возило ’тс’. Да вазіць.
Вазіла 2 ’старшы сват’ (Доўн.-Зап., 2). Да вазіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
афіцэ́р, ‑а, м.
Асоба каманднага саставу арміі і флоту, якая мае воінскае званне ад малодшага лейтэнанта да палкоўніка ўключна. Старшы афіцэр. Малодшы афіцэр. Афіцэр генеральнага штаба. Званне афіцэра.
[Ням. Offizier.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Метрдатэль ’распарадчык у рэстаране або гасцініцы’, ’старшы лёкай’. З рус. метрдотель ’тс’, якое з франц. maître dʼhôtel ’тс’, ’дварэцкі’ (Фасмер, 2, 611).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перамкну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
1. што. Злучыць перамычкай.
2. цераз што. Разм. Імкліва пераправіцца цераз што‑н., перабегчы. Старшы хацеў з маху перамкнуць цераз роў. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Арха́нгел (БРС), арха́ний (Мядзв.). З стараславянскай у старарускую, адкуль перайшло ў старабеларускую (Гіст. лекс., 121). У стараславянскай з грэчаскай ἀρχάγγελος ’старшы анёл’ (Фасмер, 1, 90).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
штаб-афіцэ́р, ‑а, м.
Да рэвалюцыі — у рускай і некаторых іншаземных арміях — старшы афіцэрскі чын (палкоўнік, падпалкоўнік, маёр, капітан 1‑га рангу, капітан 2‑га рангу). // Асоба, якая мела такі чын.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́дведы, ‑аў; адз. няма.
1. Наведванне жанчыны, якая нарадзіла дзіця; адведкі. // Сяброўскае наведванне каго‑н. звычайна з пэўнай мэтай. Старшы бухгалтар Сямён Андрэевіч паслаў касірку Любу ў водведы, на кватэру Яўцеха Гаўрылавіча. Пянкрат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Віромка ’?’ у кантэксце «…Нарабіла такой атруты і просіць: каторы старшы віромка, ідзця на водку…» (КЭС). Няясна. Магчыма, звязана з віра 3 (гл.), якое з’яўляецца роднасным з літ. výras, лат. vīrs ’(дарослы) мужчына’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)