лучы́цца, лучуся, лучышся, лучыцца; незак.
Разм. Злучацца, яднацца. Налібоцкая пушча.. ва ўсе бакі — ляскамі ды пералескамі — лучылася з іншымі масівамі беларускіх лясоў. Брыль. Спіць усё, а дух сусвету З духам лучыцца зямлі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цы́пачкі, ‑чак; адз. няма.
Разм. Тое, што і цыпкі 2. Як вінаватыя, на цыпачках выходзяць санітары. Крапіва. — Палягчэла ёй? Спіць? — нават на цыпачкі стаў хлопец, каб не нарабіць залішняга грукату сваімі ботамі. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарнакры́лы, ‑ая, ‑ае.
У якога чорныя крылы; з чорнымі крыламі. Чаго ляціш ты, шпак чарнакрылы, На чорны лес, на гарбы праталін, Калі яшчэ спіць сам бог Ярыла І травы, збуджаныя, не ўсталі? Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сон, сну, мн. сны́, сно́ў, м.
1. Фізіялагічны стан спакою арганізма, пры якім поўнасцю або часткова спыняецца работа свядомасці і аслабляюцца фізіялагічныя працэсы.
Трывожны с.
Багатырскі с. (моцны).
2. Тое, што сніцца таму, хто спіць.
Убачыць с.
◊
Заснуць вечным сном — памерці (высок.).
Са сну — толькі што прачнуўшыся.
Сон у руку (жарт.) — пра сон, які спраўдзіўся.
Як у сне — пра стан чалавека, які паглыблены ў свае думкі і нічога вакол сябе не заўважае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падхро́пваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Храпці злёгку; суправаджаць храпам што‑н. Сядзіць [механік], спіць, сапе, падхропвае, а нагой усё — кіў-кіў, як той гадзіннік. Шынклер. Хлопец-цыган таксама заснуў і цяпер сам падхропваў старому. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асвяжа́льны, ‑ая, ‑ае.
Які прыносіць, дае асвяжэнне. Удзень.. [мянтуз], як правіла, спіць дзе-небудзь у нары пад берагам, пад карчамі і каменнямі, дзе нават у самы поўдзень стаіць паўзмрок і такі прыемны для яго асвяжальны халадок. Матрунёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
недаспа́ць, ‑сплю, ‑спіш, ‑спіць; зак.
Паспаць менш, чым трэба; не выспацца. Колькі зорных начэй у дазорах начных недаспалі мы. А. Вольскі. Хутка.. [Міхаль] пачаў ездзіць у Маскву, Ленінград.. А ведама ж — дарога: і недаспіш, і пераспіш. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
даспа́ць, ‑сплю, ‑спіш, ‑спіць; зак.
Разм.
1. Праспаць дадаткова пэўны час, каб добра выспацца. Даць даспаць дзецям. □ І з партызанскай прыйдзеш славай, — Тады даспім і даядзім. Астрэйка.
2. Праспаць да якога‑н. часу. Даспаць да ўсходу сонца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насса́цца, ‑ссуся, ‑ссешся, ‑ссецца; ‑ссёмся, ‑ссяцеся; зак.
Разм. Уволю, многа пассаць. Дзіця нассалася і спіць. □ Дачка .. [Апанаса] была не з плаксівых. Нассаўшыся малака, яна спакойна гуляла на ложку і гула ўвесь час, пакуль Апанас з Якавам палуднавалі. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
даклі́кацца, ‑клічуся, ‑клічашся, ‑клічацца; зак., каго.
Разм. Клічучы, завучы, прымусіць адазвацца, прыйсці; дазвацца. Часам было цяжка яго [Стася] даклікацца. Гукаеш, гукаеш, а ён глядзіць на цябе і маўчыць. Шамякін. — Спіць. Як з ног зваліўся. Не дабудзішся, не даклічашся... Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)