гарлапа́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; незак., што і без дап.
Разм. Моцна, на ўсё горла крычаць, пець; гарланіць. Недзе кудахтаюць куры, гарлапаніць певень. Бажко. У .. шынку ўжо гарлапанілі песню. Асіпенка. // Крыкліва гаварыць, спрачацца, дамагаючыся свайго.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мех¹, ме́ха, мн. мяхі́ і мяхо́ў, м.
1. Тара з палатна для захоўвання і перавозкі сыпучых цел, дробных рэчаў і пад.
Палатняны м.
2. Мера для чаго-н. сыпкага.
Пазычыць м. бульбы.
◊
Біцца за пусты мех (разм.) — настойліва даводзіць відавочнае, за што няма патрэбы спрачацца.
Нагаварыць мех з торбай — нагаварыць многа і абы-чаго.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кап’ё, -я́, мн. ко́п’і і (з ліч. 2, 3, 4) кап’і́, ко́п’яў, н.
1. Даўнейшая колючая або кідальная зброя ў форме доўгага дрэўка з вострым металічным наканечнікам.
2. Лёгкаатлетычны снарад (у 3 знач.), а таксама спартыўная дысцыпліна, звязаная з кіданнем гэтага снарада.
Кіданне кап’я.
◊
Ламаць коп’і — спрачацца з-за чаго-н., адстойваць сваю думку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Таро́каць ’размаўляць памяркоўна, спакойна, пра не вельмі важнае’ (Янк. 3.), таро́къць, таро́къцца ’марудзіць, затрымлівацца’ (мёрск., Нар. сл.), таро́кацца ’доўга гаварыць, дамаўляцца, спрачацца, марудзіць’ (ТСБМ), ’таргавацца, доўга дамаўляцца, упірацца’ (Кал., Барад.), ’спрачацца’ (Жд. 2), ’барукацца’ (швянч., Сл. ПЗБ), сюды ж торо́ка ’балбатуха’ (іван., бяроз., ЖНС). Параўн. рус. дыял. тара́кать, тарара́кать ’балбатаць’, серб.-харв. торо̀кати ’балбатаць, пляткарыць’. Дзеясловы гукапераймальнага паходжання (Фасмер, 4, 21; Скок, 3, 485). Параўн. тарочыць 2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
счита́тьсяI несов.
1. (производить расчёты) разлі́чвацца;
2. перен. квіта́цца, спрача́цца;
3. страд. лічы́цца; см. счита́тьI.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гры́зціся, ‑зуся, ‑зешся, ‑зецца; ‑зёмся, ‑зяцеся; пр. грызся, ‑лася; незак.
1. Змагаючыся, кусаць адзін аднаго зубамі (пра жывёл). Ваўкі грызуцца.
2. перан. Разм. Сварыцца, спрачацца. Людзі спыняліся пад вокнамі, падоўгу слухалі і адыходзіліся: — Зноў Верамейчыкі грызуцца. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
звяр’ё, ‑я, н., зб.
Звяры. — Колькі тут рознага звяр’я, якога нават і не ведаеш, — паціснуў плячамі Мірон. Маўр. Спрачацца з Яшам наконт звычак звяроў было марнай справай, — ён лічыўся ў школе самым лепшым знаўцам рознага звяр’я. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
з-за, прыназ. з Р.
1. Ужыв. пры абазначэнні напрамку, руху адкуль-н., з месца, закрытага чым-н., з супрацьлеглага боку чаго-н.
Выглядваць з-за дзвярэй.
Дом віднеецца з-за агароджы.
Вылезці з-за стала.
2. Ужыв. пры ўказанні на прычыну, падставу дзеяння або пры ўказанні на асобу, што з’яўляецца прычынай чаго-н.
Спрачацца з-за дробязей.
З-за яго столькі непрыемнасцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рублёўка, ‑і, ДМ ‑лёўцы; Р мн. ‑лёвак; ж.
Разм. Манета або казначэйскі білет вартасцю ў адзін рубель. Загляні цяпер да нарачанцаў. Раз вугра іх тлустага з’ясі, Пра цану не станеш больш спрачацца, Сам рублёўку лішнюю дасі. Панчанка. [Соня] разгладжвала пакамечаныя рублёўкі. Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сты́рыць ‘стаяць, прысутнічаць, дыжурыць’ (Варл.), ‘украсці’ (Яўс., Мат. Гом.), сту́рыць, сты́рыць ‘тс’ (Сцяшк. Сл.), магчыма, сюды ж стыря́тысь ‘здохнуць, памерці (пра пчол)’ (драг., Жыв. св.). Параўн. рус. сты́рить ‘дражніць; украсці; спрачацца, сварыцца’, сты́ра ‘хто любіць спрачацца’, ‘сонная гультаяватая кабета’, укр. дыял. сти́ра ‘напасць; спакуснік’, а таксама каш. stořëc ‘хваліць, маніць, ашукваць’. Няясна; ненадзейныя параўнанні з ісл. styr ‘вайна’ (Шымк. Собр.), с.-н.-ням. stûr ‘неслухмяны, непакорлівы’ і інш. Гл. Фасмер, 3, 789; ЕСУМ, 5, 416. Хутчэй за ўсё, звязана чаргаваннем з настырны (гл.). Борысь (SEK, 4, 364–365) мяркуе пра сувязь з *strčati, гл. стырчаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)