парэ́заць, -э́жу, -э́жаш, -э́жа; -э́ж; -э́заны; зак.
1. што. Параніць чым-н. вострым.
П. руку.
2. што і чаго. Нарэзаць у якой-н. колькасці, разрэзаць на часткі.
П. дроў.
3. каго (што). Зарэзаць у якой-н. колькасці.
П. гусей.
|| звар. парэ́зацца, -э́жуся, -э́жашся, -э́жацца; -э́жся (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
раскро́іць, -кро́ю, -кро́іш, -кро́іць; -кро́ены; зак., што.
1. Кроячы, разрэзаць.
Р. матэрыял на касцюмы.
2. Парэзаць на часткі (пераважна пра хлеб).
3. Нанесці глыбокую сечаную рану, рассячы (разм.).
|| незак. раскро́йваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. раскро́йванне, -я, н. і раскро́й, -ю, м. (да 1 знач.).
|| прым. раскро́йны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разраза́ць несов.
1. в разн. знач. разреза́ть, разре́зывать; (нарыв и т.п. — ещё) вскрыва́ть;
2. распи́ливать;
1, 2 см. разрэ́заць 1, 3
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перакро́іць, -о́ю, -о́іш, -о́іць; -о́ены; зак., што.
1. Скроіць нанава; змяніць.
П. сукенку.
Вайна перакроіла людскія лёсы (перан.).
2. Кроячы, разрэзаць, парэзаць усё, многае.
П. увесь матэрыял.
|| незак. перакро́йваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 знач.).
|| наз. перакро́йванне, -я, н. (да 1 знач.) і перакро́йка, -і, ДМ -йцы, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прапілава́ць, ‑лую, ‑луеш, ‑луе; зак., што.
1. Разрэзаць пілой што‑н. да пэўнай мяжы ці наскрозь. Прапілаваць дрэва да сярэдзіны. // Выразаць пілой (якую‑н. адтуліну). Прапілаваць праём для акна.
2. і без дап. Пілаваць некаторы час. Прапілаваць дровы ўвесь дзень.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распаро́ць, ‑пару, ‑пораш, ‑пора; зак., што.
1. Разарваўшы ніткі, распусціць, ліквідаваць (шво, узор і пад.). Распароць аздобную строчку. □ [Хлопец] распароў нейкае шво ў пінжачнай падшэўцы. Чорны. // Разарваць, разрэзаць на часткі, распусціўшы швы. Распароць старое паліто. □ Вось доктар тонкім бліскучым ножыкам распароў рукаў кашулі дырэктара, агаліў плячо і ўсю правую руку. Нядзведскі.
2. Разарваць, разрэзаць чым‑н. вострым. Я сядзеў побач з .. [Цімохам], латаў валёнак — распароў удзень у лесе. Савіцкі.
3. Нанесці глыбокую рану чым‑н. вострым. Вепр іклом распароў .. [Яўхіму] лытку да самай косткі. Чарнышэвіч. / у безас. ужыв. Васілю Міхальчуку распарола асколкам жывот, і пасля шпіталя яго звольнілі з арміі. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раз...¹ (раза..., рас...), дзеяслоўная прыстаўка.
Абазначае:
1) дзяленне на часткі, размеркаванне па частках, па месцах, па паверхні і пад., напр.: разрэзаць, разарваць, раскідаць, размазаць;
2) узмацненне, напружанне ў праяўленні дзеяння, напр.: раскарміць, расхваліць;
3) у спалучэнні з -цца: пачатак працяглага, інтэнсіўнага дзеяння, напр.: разбурчацца, растанцавацца, разбалецца;
4) у спалучэнні з -цца: напрамак руху многіх у розныя бакі, напр.: раз’ехацца, разляцецца, рассыпацца;
5) спыненне дзеяння, стану, напр.: размарозіцца, разлюбіць;
6) адваротнае дзеянне, напр.: размініраваць, раскруціць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вскры́ть сов.
1. (раскрыть) раскры́ць; (обнаружить) вы́явіць; (показать) паказа́ць; (разоблачить) вы́крыць;
2. (распечатать) распяча́таць; (распаковать) распакава́ць; (открыть) адчыні́ць;
3. (разрезать) разрэ́заць; (оперировать) аперы́раваць; (анатомировать) анатамі́раваць; см. вскрыва́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
раскро́іць, ‑крою, ‑кроіш, ‑кроіць; зак., што.
1. Кроячы, выкройваючы адзенне або боты, разрэзаць (тканіну, скуру і пад.). Раскроіць матэрыял на касцюм. // Выразаць па мерцы часткі, дэталі чаго‑н. Раскроіць паліто.
2. Парэзаць на часткі (пераважна пра хлеб). [Служанка] наліла яшчэ кавы і раскроіла на дзве лустачкі апошні на талерцы акрайчык хлеба. Брыль.
3. Разм. Нанесці глыбокую сечаную рану; рассячы. [Марыля] махнула рыдлёўкай і адным ударам раскроіла .. [фашысту] чэрап. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зрэ́заць, зрэ́жу, зрэ́жаш, зрэ́жа; зрэж; зрэ́заны; зак.
1. гл. рэзаць.
2. што. Адрэзаць ці абрэзаць зверху; спілаваць.
З. галінку.
З. гарэлую скарынку.
З. дрэва.
3. што. Разрэзаць на многа частак, зрабіць на чым-н. многа парэзаў ці парэзаць усё, многае для якой-н. мэты.
З. лаўку нажом.
З. салому на корм жывёле.
4. перан., што. Пакрыць барознамі, палоскамі, перасечанымі лініямі.
Канавы зрэзалі ўсё поле.
З. дарогу коламі.
5. перан., што. Скараціць, зменшыць.
З. фонды.
З. ліміты.
|| незак. зраза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)