пролёт​I м.

1. (действие) пралёт, -ту м., пралята́нне, -ння ср.;

пролёт самолёта пралёт (пралята́нне) самалёта;

2. (пора перелёта) пралёт, -ту м.;

пролёт птиц пралёт пту́шак.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прапаро́ць, ‑пару, ‑шэрані, ‑пора; зак., каго-што.

1. Пракалоць, праткнуць наскрозь. [Юрка] тады са злосцю поркае прутком у зямлю і чуе, што прапароў свой чаравік, дастаў аж да нагі. Пташнікаў.

2. Панесці глыбокую рану, пракалоць чым‑н. вострым. [Талаш:] — А ведаеш, Саўка не такі ўжо прапашчы чалавек. Вось жа не сказаў Васілю пра нас, хоць злодзей і канакрад. З нажом кінуўся, бок прапароў. Колас. — Я таксама памагаў будаваць ім хату, ды нагу сабе прапароў цвіком. Масарэнка.

3. і без дап. Пароць некаторы час (гл. пароць у 1–3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адслужы́ць сов., в разн. знач. отслужи́ть;

а. вы́значаны тэ́рмін — отслужи́ть устано́вленный срок;

а. за дапамо́гу — отслужи́ть за по́мощь;

мятла́ ~жы́ла, пара́ яе́ вы́кінуць — метла́ отслужи́ла, пора́ её вы́бросить;

а. мале́бен — отслужи́ть моле́бен

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

распаро́ць, ‑пару, ‑пораш, ‑пора; зак., што.

1. Разарваўшы ніткі, распусціць, ліквідаваць (шво, узор і пад.). Распароць аздобную строчку. □ [Хлопец] распароў нейкае шво ў пінжачнай падшэўцы. Чорны. // Разарваць, разрэзаць на часткі, распусціўшы швы. Распароць старое паліто. □ Вось доктар тонкім бліскучым ножыкам распароў рукаў кашулі дырэктара, агаліў плячо і ўсю правую руку. Нядзведскі.

2. Разарваць, разрэзаць чым‑н. вострым. Я сядзеў побач з .. [Цімохам], латаў валёнак — распароў удзень у лесе. Савіцкі.

3. Нанесці глыбокую рану чым‑н. вострым. Вепр іклом распароў .. [Яўхіму] лытку да самай косткі. Чарнышэвіч. / у безас. ужыв. Васілю Міхальчуку распарола асколкам жывот, і пасля шпіталя яго звольнілі з арміі. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пара

I (па́ра) ж., в разн. знач. па́ра;

п. бо́таў — па́ра сапо́г;

па́ры кружы́ліся ў ва́льсе — па́ры кружи́лись в ва́льсе;

хадзі́ць па́рамі — ходи́ть па́рами;

ён табе́ не п. — он тебе́ не па́ра;

у па́ры з кім-не́будзь — в па́ре с кем-л.;

◊ на па́ру слоў — на па́ру слов;

два бо́ты п. — погов. два сапога́ па́ра

II (па́ра) ж. пар м.;

ператварэ́нне ва́дкасці ў па́ру — превраще́ние жи́дкости в пар;

насы́чаная п. — насы́щенный пар;

ад каня́ ішла́ п. — от ло́шади шёл пар;

○ мя́тая п. — спец. мя́тый пар;

(быць) пад па́раю — (о паровозе, пароходе) (быть) под пара́ми;

◊ з лёгкай па́рай — с лёгким па́ром;

п. касце́й не ло́міць — посл. пар косте́й не ло́мит

III (пара́) ж.

1. (время, период) пора́;

ле́тняя п. — ле́тняя пора́;

2. вре́мя ср.;

хто ў таку́ю пару́ вячэ́рае? — кто в тако́е вре́мя у́жинает?;

3. срок м.;

прыйшла́ пара́ раджа́ць — подошёл срок рожа́ть;

4. в знач. сказ. пора́;

п. дадо́му — пора́ домо́й;

◊ да пары́ да ча́су — до поры́ до вре́мени;

без пары́ — без вре́мени, преждевре́менно;

з тае́ пары́ — с тех пор;

ад пары́ да пары́ — вре́мя от вре́мени;

глуха́я п. — глуха́я пора́;

з да́ўняй пары́ — с да́вних пор;

са́мая п. — са́мое вре́мя; са́мый раз;

да гэ́тай пары́ — до сего́ вре́мени; до сих пор;

да пары́ збан ваду́ но́сіць — посл. пова́дился кувши́н по́ воду ходи́ть, там ему́ и го́лову сломи́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

паро́ць, пару, пораш, пора; незак., каго-што.

1. Калоць, тыкаць чым‑н. вострым. — Капешка саломы на гумне стаяла, дык.. [немцы] шомпаламі яе поруць, партызан шукаюць. Сіняўскі. Каця прыкладам пачала пароць снег, выкапала нейкі каменьчык. Карпюк. // Разбураць, спорваць, зрываць. Пеця расказваў мне, як некалі пароў ён гнёзды на ліпах у былым панскім маёнтку. Мыслівец.

2. Разразаць ніткі, якімі што‑н. зашыта; распорваць, расшываць. Пароць старую адзежыну.

3. Разм. Бадаць. Каровы поруць адна адну.

4. Колючы, тыкаючы чым‑н., прымушаць вылезці адкуль‑н.; выпорваць. Да Толі з Алесем прыходзілі яшчэ Валодзя і Сцёпка, і разам яны паролі тых трусоў з малінніку тычкамі. Брыль. // Выганяць, праганяць. [Антось:] — Калі б мелі свой кавалачак зямлі, то.. — ніхто не пароў бы, з месца не гнаў бы. С. Александровіч.

•••

Глупства пароць — гаварыць, рабіць абы-што.

Пароць гарачку — рабіць што‑н. неабдумана, паспешліва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

глухо́й

1. прил., в разн. знач. глухі́;

глуха́я ночь глуха́я ноч;

глуха́я стена́ глуха́я сцяна́;

глухо́й уголо́к глухі́ куто́к;

глухо́й лес глухі́ лес;

глу́хой согла́сный лингв. глухі́ зы́чны;

2. сущ. глухі́, -хо́га м.;

глуха́я пора́ глуха́я пара́;

глуха́я дверь глухі́я дзве́ры.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

міну́цца сов.

1. минова́ть, минова́ться, пройти́; (о сроке — ещё) исте́чь;

яго́ пара́ міну́лася — его́ пора́ минова́лась (прошла́);

кры́зіс міну́ўся — кри́зис прошёл;

тэ́рмін міну́ўся — срок истёк;

2. (остаться позади) ко́нчиться;

міну́лася по́ле, пача́ўся лес — ко́нчилось по́ле, начался́ лес;

◊ міну́лася кату́ ма́сленіца — не всё коту́ ма́сленица

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

поло́жим вводн. сл.

1. (допустим) дапу́сцім;

поло́жим, что вы пра́вы дапу́сцім, што ва́ша пра́ўда (вы ма́еце ра́цыю);

поло́жим, что пора́ уже́ дапу́сцім, што час ужо;

2. (правда) пра́ўда нескл., ж.;

он-то, поло́жим, не пришёл, но… ён, пра́ўда, не прыйшо́ў, але́…;

3. межд. / ну, поло́жим! ну, дзе там!, ну, што вы!; (посмотрим) ну, гэ́та (яшчэ́) паба́чым!

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тро́гать​I несов.

1. (прикасаться) чапа́ць, кра́таць, крана́ць; (только с отрицанием не в повелит. накл. — ещё) ру́шыць;

не тро́гай не чапа́й (не кра́тай, не крана́й, не руш);

тро́гать кого́-л. за плечо́ кра́таць (крана́ць) каго́-не́будзь за плячо́;

2. прям., перен. (задевать) чапа́ць;

не тро́гай дете́й, пусть игра́ют не чапа́й дзяце́й, няха́й гуля́юць;

3. (двигаться с места, отправляться в путь) разг. ру́шыць;

тро́гай! руш!, пайшлі́!, пае́халі!;

пора́ тро́гать час ру́шыць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)