нішчы́мны, -ая, -ае.
1. Не прыпраўлены скаромным, без скаромнага; посны.
Нішчымная капуста.
2. Без нічога, без якіх-н. дабавак; пусты.
Есці н. хлеб.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аба, прыназ. з М.
Ужыв. ў спалучэннях «аба мне» і (радзей) «аба ўсім (усёй, усіх)»: аба мне нічога не гаварылі, аба ўсім пытацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прагада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак.
Памыліўшыся ў разліках, меркаваннях, аказацца ў нявыгадным становішчы.
Я тут нічога не прагадаў.
|| незак. прага́дваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
расі́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.
Кропелька расы.
◊
Макавай расінкі ў роце не было (разм.) — нічога яшчэ не піў, не еў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бельме́с / не знать ни бельме́са прост. не ве́даць нічо́га.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пра́здно нареч. нічо́га не ро́бячы, без рабо́ты, без спра́вы;
жить пра́здно жыць, нічо́га не ро́бячы, гультаява́ць;
пра́здно тра́тить вре́мя марнава́ць час.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
непазнава́льны, -ая, -ае.
1. Які змяніўся настолькі, што яго цяжка пазнаць.
Непазнавальная вёска.
2. Недаступны пазнанню.
У свеце няма нічога непазнавальнага.
|| наз. непазнава́льнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мо́ўчкі, прысл.
1. Нічога не гаворачы.
Сядзець м.
2. перан. Не пратэстуючы, пакорліва, маўкліва.
М. перанесці абразу.
3. перан. Паціху, тайком.
М. сядзець у засадзе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Нішто́ ’нішто; абы-як; не шкодзіць’ (Нас.), ’нядрэнна’ (Сл. ПЗБ), ’нішто’ (Касп., Бяльк.), ’нядрэнны, нядрэнна’ (докш., Янк. Мат.; Янк. 1), ’нічога сабе, нішто’ (Гарэц.), нішчо́ ’нішто, ні адно; нічога, так сабе; нядрэнна, добра; нічога страшнага, хоць бы што; нядрэнны, неблагі; немалы’ (ТС), ’нічога, нішто’ (Мат. Гом.), укр. ніщо́ ’нішто, няма чаго’, рус. ничто́ ’нічога; добра, нядрэнна’, польск. nic ’нічога, ані трошкі’, чэш. nic ’нічога’, славац. nič, в.-луж. ničo, н.-луж. nico, славен. nȉč, серб.-харв. ни̏шта, макед. ништо, балг. нищо. Прасл. *ni‑čь(to), параўн. авест. naēčit ’нішто’ (ESSJ SG, 2, 488–490; Фасмер, 3, 76; Махэк₂, 398; Бязлай, 2, 222; Шустар-Шэўц, 13, 1001). Адносна семантыкі гл. нічога.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
немагчы́мы, -ая, -ае.
1. Неажыццявімы, невыканальны.
Няма нічога немагчымага (наз.).
2. перан. Такі, што нельга выцерпець, вынесці; нясцерпны.
Немагчымая духата.
|| наз. немагчы́масць, -і, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)