паабгніва́ць, ‑ае; зак.

Абгніць зверху або з краёў; абгніць у многіх месцах. Дашчаты тратуар — у тры дошкі — ляжаў уздоўж плота. Дзе-нідзе толькі, праўда, паабгнівалі краёчкі. Пальчэўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перадра́нішні, ‑яя, ‑яе.

Які бывае перад раніцай, папярэднічае раніцы. Дзе-нідзе з перадранішняга змроку вынікалі вёскі. Колас. Агню ў хаце не было, увесь двор спаў глыбокім перадранішнім сном. Дамашэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

няко́шаны, ‑ая, ‑ае.

Які не касілі, не скасілі. Сустрэлі.. [Андрэя з сям’ёй] на радзіме палеткі, зарослыя густым беразняком, някошаныя, замшэлыя сенажаці. Пестрак. Паплавы стаялі някошаныя, і дзе-нідзе другі раз зацвіталі кветкі. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ціхата́, ‑ы, ДМ ‑хаце, ж.

Разм. Тое, што і цішыня. — Каб не вецер — на гасцінцы ціхата была б. Чорны. Нідзе нікога. Ціхата. Ціхата і спакой. Як на могілках. Сачанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

навуча́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да навучыцца.

2. Вучыцца, атрымліваць адукацыю. [Смачны:] — Сын мае жаданне навучацца толькі ў вашай установе і болей нідзе... Галавач.

3. Зал. да навучаць (у 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паперасыха́ць, ‑ае; зак.

Перасохнуць — пра ўсё, многае. Бялізна паперасыхала. □ Шафёр дастаў з багажніка брызентавае вядро, і салдаты пабеглі ў нізіну, спадзеючыся знайсці там ваду. Але вады нідзе не было — усё паперасыхала. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сека́тар, ‑а, м.

Спец. Вялікія садовыя ножніцы, якімі абразаюць галінкі дрэў і кустоў. Нідзе ні на адным дрэве не заўважыў Каленік сушняку. Усё выразалі яшчэ ранняй вясной садовая пілка і секатар. Паслядовіч.

[Фр. sécateur.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

напаску́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак.

Разм.

1. Нагадзіць (пра птушак, жывёлу). Сабака напаскудзіў.

2. перан. Нарабіць паскудства, нашкодзіць. [Лясніцкі:] — Ад нас .. [здраднік] не схаваецца нідзе. А каб ён яшчэ не напаскудзіў, трэба быць больш пільнымі. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ту́ндра, ‑ы. ж.

Паўднёвая зона арктычнага пояса зямнога шара, якая характарызуецца суровым кліматам, бязлессем, вечнай мерзлатой, беднай расліннасцю. Ілюмінатар адкрываў даволі сумны пейзаж: бясконцую бель тундры, на якой дзе-нідзе кусціліся карлікавыя бярозкі. «Маладосць».

[Ад фін. tunturi — бязлесая плоская вяршыня.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прапа́сці, -паду́, -падзе́ш, -падзе́; -падзём, -падзяце́, -паду́ць; -па́ў, -па́ла; -падзі; зак.

1. Знікнуць невядома куды.

Дакументы прапалі.

Дзе ты на тыдзень прапаў? (не прыходзіў на працягу тыдня).

2. Перастаць быць бачным ці чутным.

Коннік сеў на каня і прапаў з віду.

3. Страціцца, знікнуць; загінуць, памерці.

Прапаў спакой, боль.

Гэты чалавек нідзе не прападзе.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прайсці без карысці, безвынікова.

Паўдня прапала.

|| незак. прапада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Дзе наша не прападала! (гаворыцца, калі хто-н. ідзе на рызыку спадзеючыся на ўдачу; разм.).

|| наз. прапа́жа, -ы, ж. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)