◎ Лама́чка ’прылада ламаць лён і каноплі, ачышчаць іх ад буйной кастрыцы’ (Сцяшк.; беласт., Сл. паўн.-зах.). Польск. lamaczka, чэш. мар. lamačka, славац. lamačka. Зах.-слав. прасл. рэгіяналізм lamačьka (Слаўскі, 4, 454). Бел. лексема — працяг мазавецка-падляшскага арэала (Фаліньска, Słown., 2 (2), к. 17). Да ламаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Мазгаломка, мызгаломка ’цяжкая задача’ (Бяльк.). Па аналогіі да галаваломка. Да мазгі́ і лама́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ламу́нкі ’праснакі-ламанцы’ (Федар. 2). Да ламаць (гл.). Аб суф. ‑унак гл. Сцяцко, Афікс. наз., 69.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ломкі ’складкі’ (даўг., Сл. ПЗБ), адз. лік ломак. Да лом 1 (гл.). Роднасныя: ламаць, залом (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Про́ламка ’адтуліна ў лёдзе, палонка’ (ТСБМ, Стан., Варл.). Ад пралама́ць (гл. ламаць), аналагічна да про́рубка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
каме́дыя, ‑і, ж.
1. Драматычны твор з вясёлым жыццярадасным або сатырычным сюжэтам. Сатырычная камедыя. Пісаць камедыі. // Спектакль або кінафільм па сцэнарыю такога твора.
2. перан. Пра смешнае, забаўнае здарэнне. [Міколка] успомніў ноч і пусціўся ў рогат. — Цяпер будзе камедыя... вось заскачуць немцы, калі даведаюцца... Лынькоў.
3. перан. Крывадушныя паводзіны, прытворнае разыгрыванне якой‑н. сцэны, ролі з пэўнай мэтай. Багушэвіч падкрэсліваў, што царскі суд — гэта страшна ілжывая камедыя. Ларчанка. Сваёй камедыі сыграўшы ролі, Міністры сталі ў строй гарадавых. Глебка.
•••
Камедыя масак — італьянская народная камедыя эпохі Адраджэння з тыповымі дзеючымі асобамі (маскамі), традыцыйным сюжэтам, але імправізаваным тэкстам.
Камедыя характараў — камедыя, у якой паказваюцца галоўным чынам характары людзей.
Ламаць (разыгрываць) камедыю гл. ламаць.
[Грэч. kōmōdia.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лама́нка ’пераломаная паляўнічая стрэльба’ (ТСБМ; іўеў., Сл. паўн.-зах.). Польск. łomaka ’ардынарная паляўнічая стрэльба’. Да лама́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Макаросіць ’блытаць, прыводзіць у бязладдзе, непарадак’, ’крышыць, ламаць на дробныя кавалачкі’ (Нас.). Няясна. Магчыма, да макарон (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
та́машні, ‑яя, ‑яе.
Разм. Які знаходзіцца, ёсць там, у тым месцы, у той мясцовасці, пра якую ідзе гаворка. У тамашніх следчых была думка шукаць грабежнікаў дзе-небудзь пад Двума Хатамі. Чорны. Як жа буду я спаць, Калі квецень духмяную, белую, На букеты ламаць Хлопцам тамашнім можна насмелую! Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тру́шчыць ‘біць, ламаць, крышыць, разбураць крохкае, далікатнае’ (Янк. 3.), тры́шчыць ‘тс’ (Нас.), трю́шчыць ‘тс’ (Бяльк.), тру́шчыць ‘многа есці неспажыўнога’ (Янк. 3.), ‘есці са смакам, з апетытам’ (Адм.), ‘есці, хрумстаць’ (іўеў., Сл. ПЗБ), тру́шчыць, тро́шчыць ‘ламаць, разбіваць; есці з хрустам’ (ТС), трушчэ́ць ‘расціскаць’, ‘лузаць арэхі’ (Варл., капыл., ЛА, 1), трушчэ́ць, трушча́ць ‘хрусцець (пра снег, лёд пад нагамі)’ (Нас., Байк. і Некр.). Відаць, узыходзіць да труск ‘друзачкі, дробныя частачкі’ з варыянтным вакалізмам, характэрным для экспрэсіўных слоў (Сной у Бязлай, 4, 233), параўн. тру́сціць ‘ламаць, разбіваць на кавалкі’ (Нас., Некр. і Байк.). Параўн. укр. дыял. тру́щити ‘лушчыць’, якое разглядаецца як вынік кантамінацыі трощити ‘ламаць, разбіваць’ і лущити ‘лушчыць’ (ЕСУМ, 5, 662). Падабенства з літ. triùškinti, дыял. triùškyti ‘біць, разбіваць з хрустам’, triuškéti ‘хрумстаць пры разжоўванні ежы’ насуперак Лаўчутэ (Балтизмы, 133) не дае падстаў лічыць запазычаннем.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)